فرش طرح خشتی چیست و چه ویژگی هایی دارد ؟
فرش خشتی یکی از زیباترین و محبوب‌ترین انواع فرش‌های ایرانی است که با نقشه‌ها و طرح‌های خاص خود، جایگاه ویژه‌ای در میان علاقه‌مندان به هنر و فرهنگ ایران زمین دارد. این نوع فرش با استفاده از نقشه‌های هندسی و خشت‌مانند، ظاهری منحصر به فرد و شگفت‌انگیز به خود می‌گیرد. در این مقاله قصد داریم به بررسی نقشه فرش خشتی، انواع مدل‌های آن، ویژگی‌های طرح‌های مختلف و همچنین تفاوت‌های بین فرش خشتی ماشینی و دستباف بپردازیم. با ما همراه باشید تا با دنیای زیبای فرش خشتی بیشتر آشنا شوید.
فهرست مطالب
نقشه فرش خشتی چیست ؟
نقشه فرش خشتی به طراحی‌هایی اطلاق می‌شود که در آن از الگوهای هندسی به شکل خشت استفاده می‌شود. این نقشه‌ها معمولاً شامل مربع‌ها و مستطیل‌های کوچک و بزرگی هستند که به صورت منظم و متناوب در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. هر یک از این خشت‌ها ممکن است دارای طرح‌ها و نقوش مختلفی باشند که به تنوع و زیبایی فرش افزوده می‌شود. نقشه فرش خشتی به دلیل ساختار منظم و تقارن‌دار خود، احساس نظم و هارمونی را به بیننده القا می‌کند.
این نوع نقشه‌ها معمولاً شامل یک طرح مرکزی هستند که توسط چندین قاب یا خشت محاصره شده است. هر خشت به صورت جداگانه دارای نقوشی است که می‌تواند شامل گل‌ها، گیاهان، حیوانات و الگوهای هندسی باشد. یکی از ویژگی‌های بارز نقشه فرش خشتی استفاده از رنگ‌های زنده و متنوع است که به جذابیت بصری فرش می‌افزاید. همچنین، تقارن و هماهنگی میان اجزای مختلف طرح باعث می‌شود که فرش خشتی همواره احساس تعادل و زیبایی را به محیط اطراف منتقل کند.
3مدل اصلی فرش خشتی
فرش‌های خشتی در مدل‌های مختلفی تولید می‌شوند که هر یک دارای ویژگی‌ها و خصوصیات خاص خود هستند. از جمله مدل‌های معروف فرش خشتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
فرش خشتی بختیاری
فرش خشتی بختیاری یکی از معروف‌ترین و محبوب‌ترین انواع فرش خشتی است که با استفاده از نقوش و طرح‌های خاص قوم بختیاری بافته می‌شود. این فرش‌ها به دلیل استفاده از رنگ‌های زنده و الگوهای متنوع، بسیار چشم‌نواز و جذاب هستند. فرش‌های بختیاری اغلب از پشم با کیفیت بالا بافته می‌شوند و رنگ‌های طبیعی استفاده شده در آنها باعث می‌شود که این فرش‌ها دارای دوام و ماندگاری بالایی باشند. نقوش استفاده شده در فرش‌های بختیاری معمولاً شامل الگوهای گیاهی، حیوانی و هندسی است که هر یک دارای معنی و مفهوم خاصی هستند.
فرش خشتی قشقایی
فرش خشتی قشقایی نیز از نقوش و طرح‌های خاص قوم قشقایی الهام گرفته و با استفاده از پشم با کیفیت بالا و رنگ‌های طبیعی بافته می‌شوند. این فرش‌ها به دلیل استفاده از رنگ‌های گرم و الگوهای پیچیده، دارای زیبایی و جلوه‌ای خاص هستند. فرش‌های قشقایی معمولاً دارای نقوشی شامل الگوهای هندسی و گیاهی هستند که به صورت منظم و متقارن در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. استفاده از رنگ‌های طبیعی باعث می‌شود که فرش‌های قشقایی دارای دوام و ماندگاری بالایی باشند و بتوانند به خوبی در برابر عوامل محیطی مقاومت کنند.
فرش خشتی کاشمر
فرش‌های خشتی کاشمر با استفاده از نقوش هندسی دقیق و رنگ‌های ملایم و دلنشین، جلوه‌ای زیبا و آرامش‌بخش دارند. این فرش‌ها معمولاً دارای نقوشی شامل الگوهای هندسی ساده و گل‌های کوچک هستند که به صورت منظم در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. استفاده از رنگ‌های ملایم باعث می‌شود که فرش‌های کاشمر دارای جلوه‌ای زیبا و دلنشین باشند و بتوانند به خوبی با دکوراسیون‌های مختلف هماهنگ شوند. فرش‌های کاشمر به دلیل استفاده از پشم با کیفیت بالا و رنگ‌های طبیعی دارای دوام و ماندگاری بالایی هستند و می‌توانند به خوبی در برابر عوامل محیطی مقاومت کنند.
ویژگی های طرح فرش خشتی
طرح‌های فرش خشتی دارای ویژگی‌های منحصر به فردی هستند که آنها را از سایر فرش‌ها متمایز می‌کند. از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
استفاده از نقوش هندسی
طرح‌های فرش خشتی عمدتاً از نقوش هندسی تشکیل شده‌اند که به صورت منظم و متقارن در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. این نقوش هندسی به صورت مربع‌ها، مستطیل‌ها و چندضلعی‌های دیگر در سراسر فرش توزیع می‌شوند و هر یک دارای طرح‌ها و نقوش خاصی هستند که به تنوع و زیبایی فرش می‌افزاید.
تنوع در رنگ
فرش‌های خشتی از رنگ‌های متنوع و زیبا بهره می‌برند که به جذابیت و چشم‌نوازی آنها کمک می‌کند. این رنگ‌ها می‌توانند از طیف‌های مختلف رنگی شامل رنگ‌های گرم و سرد باشند که به تناسب با دکوراسیون داخلی محیط، جلوه‌ای خاص به فضا می‌بخشند. استفاده از رنگ‌های طبیعی و شیمیایی در این فرش‌ها باعث شده تا گزینه‌های متعددی برای انتخاب پیش روی خریداران قرار گیرد.
تقارن و نظم
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های فرش خشتی، تقارن و نظم موجود در طرح‌ها و نقشه‌های آن است که احساس هارمونی و هماهنگی را به بیننده القا می‌کند. این تقارن نه تنها در نقوش هندسی بلکه در ترکیب رنگ‌ها و توزیع الگوها نیز مشاهده می‌شود که باعث می‌شود فرش خشتی همواره جذاب و دلنشین به نظر برسد.
تنوع در طراحی خشت‌ها
طرح فرش خشتی دارای مدل‌های متنوع و جذابی است که درون هر کدام از خشت‌ها یا قاب‌ها طرح و نقش متفاوتی وجود دارد. این خشت‌ها می‌توانند شامل نقوش گل‌ها، حیوانات، گیاهان و الگوهای هندسی باشند که هر کدام به تنهایی یک اثر هنری کوچک را تشکیل می‌دهند. از معروف‌ترین قاب‌های نقشه فرش خشتی می‌توان به قاب قرآنی، بختیاری و اسلیمی اشاره کرد که هر یک دارای ویژگی‌های خاص خود هستند.
نقش سرو
نقش سرو یکی از رایج‌ترین نقوش در نقشه فرش خشتی است. سرو به عنوان نمادی از سرسبزی و جاودانگی در فرهنگ ایرانی شناخته می‌شود و این نقش از سروهای نگاره‌های تخت جمشید الهام گرفته شده است. نقش سرو در کنار نقوش دیگر مانند گل و برگ الوان، جلوه‌ای خاص به فرش می‌بخشد و آن را از سایر فرش‌ها متمایز می‌کند.
عناصر متنوع در قاب‌ها
قاب‌ها و خشت‌های طرح خشتی از عناصر بسیاری تشکیل شده‌اند که از رایج‌ترین آنها می‌توان به گل، سرو، مرغ، شکار، گلدان و… اشاره کرد. هر کدام از این موارد نشانه و نمادی خاص از فرهنگ ایرانی هستند و ترکیب آنها در یک فرش، یک اثر هنری بی‌نظیر را خلق می‌کند. فرش‌های خشتی قدیمی معمولاً دارای طرح‌های سنتی و تاریخی هستند اما در فرش‌های جدیدتر، از طرح‌های مدرن نیز استفاده می‌شود که این امکان استفاده از آنها در دکوراسیون‌های مدرن‌تر را هم فراهم می‌کند.
حاشیه‌های فرش خشتی
معمولاً حاشیه اصلی فرش‌های خشتی با رنگ تیره بافته می‌شود که به تعادل و تمرکز نگاه کمک می‌کند. حاشیه‌های باریک‌تر نیز دارای طرح‌های برگ و شاخه و گل هستند که به زیبایی و جذابیت کلی فرش افزوده و آن را به یک اثر هنری کامل تبدیل می‌کنند.
ویژگی‌های منحصر به فرد طرح فرش خشتی، این فرش را به یکی از زیباترین و خاص‌ترین انواع فرش‌های ایرانی تبدیل کرده است. استفاده از نقوش هندسی، تنوع در رنگ، تقارن و نظم، تنوع در طراحی خشت‌ها و عناصر متنوع در قاب‌ها، همگی از عواملی هستند که باعث می‌شوند فرش خشتی همواره محبوب و مورد توجه باشد. با انتخاب فرش خشتی، نه تنها زیبایی و جذابیت را به فضای داخلی خود می‌آورید، بلکه به حفظ و نگهداری از یکی از ارزشمندترین میراث‌های فرهنگی ایران نیز کمک می‌کنید.
انواع فرش با نقشه خشتی ماشینی و دستباف
همانطور که اشاره شد، نقشه فرش خشتی در انواع مختلفی در بازار وجود دارد و هر کدام از آنها برای محیط و سلیقه‌های متفاوتی مناسب است. در زیر به برخی از طرح‌های پرطرفدار از این نقشه اشاره می‌شود.
طرح باغ ارم
یکی از طرح‌های خشتی معروف، طرح باغ ارم نام دارد. این طرح به دلیل زیبایی خاص خود یکی از پرفروش‌ترین فرش‌های خشتی نیز به شمار می‌رود. این نوع فرش، فرشی بدون حاشیه بوده و در خشت‌های آن گلدان‌های زیبا و پر از گل دیده می‌شود. طرح باغ ارم با استفاده از نقوش گیاهی و گل‌های رنگارنگ، جلوه‌ای بسیار زیبا و دلنشین به فضا می‌بخشد و معمولاً در محیط‌های پذیرایی و سالن‌های بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرد. این طرح به دلیل عدم وجود حاشیه، احساس باز بودن و گستردگی بیشتری را به محیط می‌دهد.
طرح کژال
نوع دیگری از نقشه فرش خشتی، طرح کژال است. از ویژگی‌های این طرح باید به شلوغ بودن آن اشاره کنیم که تمامی بخش‌ها توسط خشت‌ها و قاب‌ها احاطه شده‌اند. همچنین در بخش مرکزی فرش نیز ترنج وجود دارد. درون هر خشت یا قاب، دسته‌هایی از گل‌های کوچک و زیبا قرار دارد که به آن نمای بسیار چشم‌نوازی می‌بخشد. به دلیل مشخصاتی که در این طرح دیده می‌شود، بهتر است آن را در محیط‌های خلوت‌تر به کار گرفت تا جزئیات و زیبایی‌های آن به خوبی نمایان شود.
طرح پیچک
طرح پیچک نیز نوع دیگری از طرح خشتی است که در اطراف قاب‌های خشتی آن، نقش‌های افشان با رنگ‌بندی جذاب و مدرنی به چشم می‌خورد. این طرح با استفاده از پیچک‌ها و شاخه‌های افشان که به صورت آزادانه در اطراف قاب‌ها قرار گرفته‌اند، جلوه‌ای خاص و منحصر به فرد دارد. طرح پیچک به دلیل استفاده از رنگ‌های مدرن و ترکیب نقوش سنتی با طراحی‌های جدید، برای دکوراسیون‌های مدرن و معاصر بسیار مناسب است.
طرح شکارگاه
یکی دیگر از طرح‌های شلوغ خشتی، طرح شکارگاه است. این نوع بر خلاف مدل کژال، نقش ترنجی در مرکز خود ندارد. این مدل بیشتر در فضای کلاسیک طبقه‌بندی می‌شود و برای دکوراسیون‌های سنتی گزینه مناسب‌تری است. در این طرح، تصاویری از صحنه‌های شکار و حیوانات دیده می‌شود که با دقت و ظرافت بسیار بافته شده‌اند. طرح شکارگاه به دلیل جزئیات فراوان و پیچیدگی نقوش، جذابیت و شکوه خاصی به محیط می‌بخشد.
طرح باغ همایون
طرح باغ همایون 1500 شانه، به دلیل تراکم بالا از نما و جزئیات فوق‌العاده‌ای بهره می‌برد. در این مدل نیز ترنج در مرکز فرش دیده می‌شود و در هر قاب، گلدان‌هایی با ظاهر یکسان وجود دارد. این طرح به دلیل تراکم بالا و استفاده از نخ‌های ظریف، دارای جزئیات بسیار دقیق و نمایی بی‌نظیر است. طرح باغ همایون به دلیل شکوه و زیبایی خاص خود، برای محیط‌های مجلل و رسمی بسیار مناسب است و می‌تواند به عنوان یک اثر هنری در دکوراسیون داخلی مورد استفاده قرار گیرد.
طرح باغ ایرانی
طرح باغ ایرانی یکی دیگر از انواع فرش‌های خشتی است که از نقوش باغ‌ها و گل‌های ایرانی الهام گرفته شده است. در این طرح، الگوهای گل و بوته به صورت منظم در قاب‌های هندسی قرار گرفته‌اند و حاشیه‌های آن با طرح‌های گل‌دار تزئین شده است. طرح باغ ایرانی با استفاده از رنگ‌های گرم و طبیعی، احساس آرامش و صمیمیت را به فضا می‌بخشد و برای استفاده در محیط‌های خانوادگی و دوستانه بسیار مناسب است.
طرح ترنج‌دار
طرح ترنج‌دار یکی از کلاسیک‌ترین و پرطرفدارترین طرح‌های خشتی است. در این طرح، ترنج بزرگی در مرکز فرش قرار دارد که توسط قاب‌های هندسی احاطه شده است. نقوش داخلی هر قاب می‌تواند شامل گل‌ها، بوته‌ها و الگوهای هندسی مختلف باشد. طرح ترنج‌دار به دلیل شکوه و زیبایی خاص خود، برای محیط‌های رسمی و مجلل بسیار مناسب است و می‌تواند جلوه‌ای بی‌نظیر به دکوراسیون داخلی ببخشد.
نقشه فرش خشتی با تنوع بی‌نظیر خود، گزینه‌های متعددی را برای انتخاب پیش روی علاقه‌مندان به هنر فرش‌بافی قرار می‌دهد. هر یک از طرح‌های معرفی شده دارای ویژگی‌ها و زیبایی‌های خاص خود هستند که می‌توانند با توجه به سلیقه و نیاز افراد، در دکوراسیون‌های مختلف به کار گرفته شوند. انتخاب طرح مناسب از میان این تنوع، می‌تواند به ایجاد فضایی دلنشین و زیبا در محیط‌های مختلف کمک کند و جلوه‌ای هنری و فرهنگی به دکوراسیون داخلی ببخشد.
قیمت فرش خشتی دستباف
قیمت فرش خشتی دستباف به عوامل متعددی بستگی دارد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ابعاد فرش: هر چه ابعاد فرش بزرگتر باشد، قیمت آن نیز بالاتر خواهد بود.
- کیفیت بافت: فرش‌هایی که با دقت و ظرافت بیشتری بافته شده‌اند، قیمت بالاتری دارند.
- مواد استفاده شده: استفاده از مواد با کیفیت و رنگ‌های طبیعی، قیمت فرش را افزایش می‌دهد.
- نقشه و طرح: نقشه‌های پیچیده و منحصر به فرد، ارزش هنری فرش را بالا می‌برند و در نتیجه قیمت آن نیز بیشتر می‌شود
فرش خشتی با طرح‌های منحصر به فرد و زیبای خود، یکی از انتخاب‌های محبوب در میان علاقه‌مندان به هنر و فرهنگ ایرانی است. این فرش‌ها با استفاده از نقوش هندسی، رنگ‌های متنوع و جزئیات دقیق، جلوه‌ای بی‌نظیر به دکوراسیون داخلی می‌بخشند. از طرح‌های معروف فرش خشتی می‌توان به باغ ارم، کژال، پیچک، شکارگاه و باغ همایون اشاره کرد که هر یک دارای ویژگی‌ها و زیبایی‌های خاص خود هستند. اگر به دنبال افزودن شکوه و اصالت به فضای خانه خود هستید، خرید فرش دستباف خشتی می‌تواند گزینه‌ای عالی و با ارزش باشد که علاوه بر زیبایی، دوام و ماندگاری بالایی نیز دارد.
درپایان
فرش خشتی با نقشه‌ها و طرح‌های خاص خود، یکی از زیباترین و منحصر به فردترین انواع فرش‌های ایرانی است که در مدل‌های مختلفی تولید می‌شود. از فرش‌های خشتی ماشینی تا دستباف، هر یک دارای ویژگی‌ها و خصوصیات خاص خود هستند که آنها را از سایر فرش‌ها متمایز می‌کند. با توجه به ویژگی‌ها و زیبایی‌های منحصر به فرد فرش خشتی، این نوع فرش‌ها می‌توانند انتخابی عالی برای تزیین منزل و محیط‌های مختلف باشند. با انتخاب فرش خشتی، نه تنها یک اثر هنری زیبا را به خانه خود می‌آورید، بلکه با حفظ و نگهداری از این میراث فرهنگی، به ماندگاری و ارتقاء هنر و فرهنگ ایرانی نیز کمک می‌کنید.
