آشنایی با صنایع دستی چوبی ایران
صنایع دستی ایرانی به شاخه‌های متفاوتی تقسیم می‌شود که یکی از آنها صنایع دستی چوبی ایران است. صنایع دستی چوبی ایران به دلیل تنوع زیاد و کیفیت بسیار بالا یکی از پرطرف‌دارترین آثار هنری در میان افراد ایرانی و خارجی است. خرید صنایع دستی چوبی ایران می‌تواند به افراد کمک کند تا چیدمان مکان خود را با استفاده از این وسیله‌ها زیباتر کنند و حسی و روحی ایرانی را در فضا ایجاد نمایند. از جمله صنایع دستی ایران میتوان به منبت کاری، خاتم کاری، معرق و… اشاره کرد که قابل استفاده در دکوراسیون منزل و مکان‌های دیگر هستند و به جلوه هر فضایی اضافه می‌کنند. در ادامه با انواع این صنایع دستی بیشتر آشنا می‌شوید.
انواع صنایع دستی چوبی ایران
اگر می‌خواهید برای خرید صنایع دستی چوبی ایران اقدام کنید باید در قدم اول انواع آن را بشناسید تا بتوانید با توجه به سبک دکوراسیون محیط، مورد مناسبی را انتخاب نمایید. خرید صنایع دستی چوبی ایران در کنار خرید سایر صنایع دستی همچون خرید فرش و گلیم ایرانی می‌تواند روحی اصیل و ایرانی در خانه شما به وجود آورد و جلوه فضا را دوچندان نشان دهد.
چوب پتانسیل فوق‌العاده‌ای برای خلق آثار هنری دارد. به همین دلیل، صنایع چوبی متنوعی به وجود آمده‌اند که بعضی جنبه تزئینی و برخی دیگر کاربردی دارند. صنایع دستی چوبی انواع مختلفی دارد و با هنرهای گوناگونی ساخته می‌شود، از جمله:
منبت کاری
منبت کاری از جمله انواع صنایع دستی چوبی ایران است و یکی از قدیمی‌ترین هنرهای چوبی کشورمان محسوب می‌شود. منبت کاری یک هنر بسیار ظریف است که انجام آن نیاز به مهارت بالایی دارد. قدمت این هنر به زمانی باز می‌گردد که انسان با دستیابی به ابزارهای تیز توانست بر روی چوب تراش ایجاد کند. در این هنر با استفاده از ابزارهای تیز سطح چوب با توجه به طرح تراشیده می‌شود و در نهایت طرح و نقشه‌های برجسته بر روی سطح چوب ظاهر می‌شود.
خراطی
خراطی نیز با تراشیدن چوب در ارتباط است؛ اما در این هنر چوب به شکل دورانی تراشیده می‌شود و از دستگاه چرخ خراطی برای این کار استفاده می‌کنند. از هنر خراطی برای ساخت اجسام و اشیایی با حجم متقارن با حالت دورانی استفاده می‌شود. خراطی همچنین نقش مهمی در شکل‌دهی سطح بیرونی اشیایی همچون ظروف، میل زورخانه، پایه میز و صندلی، عصا و… دارد.
معرق کاری
امروزه خرید معرق کاری نیز در میان بسیاری از افراد رواج دارد. معرق که در معنای لغوی خود به معنای شیء دارای رگ است، طرحی است که از قطعات رنگارنگ چوب بریده شده به وجود می‌آید. این قطعات چوب با توجه به نقشه بر روی یک زمینه چوبی یا پلی‌استر پیاده می‌شوند و همانند یک تابلوی نقاشی با متریال چوب هستند. در ساخت معرق چوب‌های مختلف با رنگ‌های متنوع در ترکیب با صدف دریایی، عاج، استخوان شتر و فلز‌هایی همچون نقره، مس، طلا و برنج استفاده می‌شود.
هنر معرق کاری یکی از قدیمی‌ترین صنایع دستی چوبی ایرانی است که هنری بسیار زیبا و با ظرافت به شمار می‌رود و بسیار ارزشمند است.
خاتم کاری
در بحث آشنایی با صنایع دستی چوبی ایران، خاتم‌کاری جایگاه ویژه‌ای دارد. در روش خاتم کاری نقش‌هایی با کنار هم قرار دادن مثلث‌های کوچک به وجود می‌آید. کار خاتم کاری شده از نقشه‌های هندسی تشکیل می‌شود که این نقشه‌های هندسی با استفاده از مثلث‌های متساوی‌الاضلاع به وجود آمده‌اند. در خاتم‌کاری از موادی همچون استخوان، عاج، طلا، برنج، نقره، آلومینیوم استفاده می‌شود. این هنر بسیار ظریف است و هرچه قطعات مثلث کوچک‌تر باشند ارزش خاتم کاری نیز افزایش می‌یابد.
مشبک کاری
یکی دیگر از صنایع دستی چوبی ایران مشبک کاری است که به طور معمول در ساخت آن از منبت کاری نیز استفاده می‌شود. در اجرای مشبک کاری، هنرمند طرح موردنظر را بر روی چوب پیاده می‌کند و بخش‌های منفی طرح را با استفاده از مغار و اره مویی خارج می‌نماید و در نهایت طرح اصلی به شکل مشبک باقی می‌ماند. پس از این مرحله طرح باقیمانده منبت کاری می‌شود تا شکل زیباتری پیدا کند.
ارسی
ارسی نوعی پنجره چوبی است و شاید جالب باشد که بدانید جزو صنایع دستی چوبی ایرانی محسوب می‌شود. ارسی دارای طرح و ابعاد مختلفی است که با شیشه‌های رنگی تزیین می‌شود. پنجره‌های ارسی نقوش هندسی بسیار زیبایی دارند که با رنگ‌آمیزی خاص خود نه‌تنها باعث زیباتر شدن محیط می‌شوند؛ بلکه امکان دید از بیرون به داخل خانه را نیز کم می‌کنند. نکته‌ای که در گذشته برای بسیاری از افراد اهمیت داشته است.
سازهای موسیقی
ساخت سازهای موسیقی نیز بخشی از صنایع دستی چوبی ایرانی است. هنرمندانی که به ساخت سازهای ایرانی همچون تار، سه تار، کمانچه، فلوت و… می‌پردازند به حدی این کار را باظرافت انجام می‌دهند که کار آنها شکلی از هنر را تداعی می‌کند.
سوخت روی چوب
با استفاده از حرارت مستقیم و موضعی بر روی چوب، میتوان طرح‌های ظریف و پیچیده‌ای را بر روی آن ایجاد نمود. این تکنیک هنری که به سوخت‌نگاری معروف است، با ایجاد نقوش زیبا بر روی سطوح چوبی، به ویژه چوب افرا، میتوان صنایع دستی چوبی بی‌نظیری خلق کرد.
نازک کاری چوب
هنر نازک‌کاری چوب، روشی است برای خلق آثار هنری زیبا و کاربردی با استفاده از لایه‌های نازک چوب‌های مختلف. در این روش، قطعات نازک چوب با رنگ‌های متنوع بریده شده و با دقت کنار هم قرار می‌گیرند تا طرح‌های پیچیده و جذابی را پدید آورند. سپس، این قطعات پس از رنگ‌آمیزی و پرداخت نهایی، به اشیاء هنری زیبایی تبدیل می‌شوند. همچنین، میتوان با برش و صیقل دادن چوب‌های یکپارچه، به ویژه چوب گردو، محصولات چوبی زیبایی را تولید کرد. با استفاده از این هنر دست‌ساز، میتوان انواع محصولات تزئینی و کاربردی مانند سینی، جعبه جواهرات، عصا، شکلات خوری، قندان و ظروف پذیرایی را ساخت.
حصیربافی
حصیربافی، هنری است که در آن چوب و الیاف طبیعی در هم تنیده می‌شوند تا بافت‌های زیبا و کاربردی خلق شود. در مناطق جنوبی کشور، چوب درخت نخل به دلیل ویژگی‌های منحصر به فردش، یکی از محبوب‌ترین مواد اولیه برای حصیربافی محسوب می‌شود. شاخه‌ها و ساقه‌های گیاهان در این هنر به شیوه‌ای ماهرانه در هم تنیده شده و محصولات هنری زیبایی را پدید می‌آورند.
گره چینی
گره‌چینی نیز هنر دیگری است که در آن قطعات چوب با اشکال هندسی متنوع، به صورت منظم و دقیق در کنار هم قرار می‌گیرند تا طرح‌های پیچیده و زیبایی را ایجاد کنند. این طرح‌ها به گونه‌ای طراحی می‌شوند که گویی قطعات چوبی در هم گره خورده‌اند. چوب درخت چنار به دلیل بافت محکم و مقاومت بالایی که دارد، بهترین گزینه برای گره‌چینی محسوب می‌شود.
شواهد تاریخی نشان می‌دهد که ریشه‌های هنر گره‌چینی در معماری ایران به دوره‌های سلجوقی و صفوی بازمی‌گردد و شهر اصفهان نیز مهد این هنر زیبا بوده است. بسیاری از بناهای تاریخی ایران، از جمله عمارت چهلستون، هشت بهشت و خانه‌های تاریخی اصفهان مانند خانه اعلم، شیخ الاسلام و سوکیاس، و همچنین خانه‌های تاریخی کاشان همچون خانه طباطبائی‌ها، خانه عباسیان و خانه بروجردی‌ها، نمونه‌های بی‌نظیری از هنر گره‌چینی را در خود جای داده‌اند.
ابزارهای مورد نیاز برای ساخت صنایع دستی چوبی
به طور کلی، برای ساخت و شکل‌دهی صنایع دستی چوبی، از ابزارهای متنوعی استفاده می‌شود. این ابزارها را میتوان به دسته‌های زیر تقسیم نمود:
- ابزارهای برش (انواع اره‌های دستی و ماشینی، مته‌ها و سایر لوازم سوراخکاری)
- ابزارهای تراش و پرداخت (انواع رنده، سمباده، مغار و اسکنه و چوب‌ساب)
- ابزارهای رنگ‌آمیزی و پرداخت نهایی (انواع لیسه، پیستوله، قلم‌مو و کاردک)
- ابزارهای اتصال و نگه داشتن (انواع گیره، چکش، میخ‌کش و ریسمان)
- وسایل حفاظتی و ایمنی (دستکش، کلاه ایمنی، عینک ایمنی و ماسک)
- انواع چوبی که بیشترین کاربرد را دارند عبارتند از: گردو، راش، توت، شمشاد، نارنج و عناب.
- مواد و مصالح جانبی برای ساخت صنایع دستی چوبی نیز شامل: چسب چوب، میخ، کاغذ، روغن جلا، استخوان، صدف، عاج، شیشه‌های رنگی، پودر رنگ‌های تیره، بولستر، لاک، الکل، سیم‌های برنجی و مسی می‌شود.
کلام پایانی
اگر قصد خرید صنایع دستی چوبی ایران را دارید آشنایی با این صنایع دستی بسیار اهمیت دارد. هر کدام از صنایع دستی چوبی ایران ویژگی‌های خاص خود را دارند و می‌توانند نقش مهمی در چیدمان منزل شما ایفا کنند. خرید برخی از این صنایع دستی چوبی همانند معرق‌کاری می‌تواند جایگزین خرید تابلوی نقاشی شود و جلوه‌ای تازه به دیوارهای مکان موردنظر بدهند.
خرید برخی دیگر از صنایع دستی چوبی ایرانی همچون مشبک کاری یا خاتم کاری که نقش کاربردی دارند، می‌تواند در کنار خرید دیگر لوازم دکوری منزل همچون خرید مجسمه دکوری، گلدان دکوری، شمع و… انجام شود و از ترکیب آنها بر روی میز و در کنار مبلمان برای زیباتر کردن محیط استفاده گردد. خرید صنایع دستی چوبی ایران به دلیل زیبایی و ظرافت و کار دست بودنشان یک سرمایه‌گذاری نیز محسوب می‌شود؛ زیرا این صنایع دستی هیچگاه ارزش هنری و مادی خود را از دست نمی‌دهند.
گالری جریان مطالعه مقالات زیر را به شما پیشنهاد می دهد:
- آشنایی با صنایع دستی استان گیلان
- آشنایی با صنایع دستی هرمزگان
