راهنمای کامل انواع منبت کاری و تفاوت هر سبک با دیگری
منبت یکی از هنرهای اصیل و صنایع‌دستی ایران است که در آن طرح‌ها به شکل برجسته‌کاری روی سطح کار ایجاد می‌شوند. منبت‌کاری چوب از مهم‌ترین شاخه‌های این هنر به شمار می‌آید که معمولاً به صورت کنده‌کاری روی چوب انجام می‌گیرد. این هنر، یکی از ظریف‌ترین رشته‌های صنایع‌دستی محسوب می‌شود که ترکیبی از مهارت و صبر هنرمندانی است که با ابزارهای ساده، آثاری فوق‌العاده زیبا و با ارزش خلق می‌کنند. در ادامه، شما را با انواع منبت کاری و تفاوت‌های هر سبک آشنا می‌کنیم و اطلاعات جالبی در این زمینه ارائه خواهیم داد، بنابراین تا پایان این مطلب با گالری جریان همراه باشید.
منبت کاری چیست؟
منبت‌کاری یکی از شاخه‌های صنایع دستی است که به حکاکی و برجسته‌سازی روی سطوح مختلف مانند چوب، فلز، استخوان، سنگ و غیره گفته می‌شود؛ البته منبت روی چوب از رایج‌ترین انواع منبت کاری است. این هنر، بخشی از صنایع دستی مرتبط با چوب به حساب می‌آید. برای خلق یک اثر منبت‌کاری شده، به مهارت زیاد و ابزارهای خاصی نیاز است. از این هنر معمولاً برای تزیین وسایل و اشیاء به شیوه‌ای زیبا و پر نقش و نگار استفاده می‌شود.
منبت‌کاری نه تنها یک هنر کهن و اصیل، بلکه یک صنعت نیز محسوب می‌شود و در دسته‌بندی صنایع دستی قرار دارد. با این هنر-صنعت، آثار تزئینی و کاربردی بسیاری تولید می‌شود که علاوه بر کاربرد، فضای اطراف را نیز زیباتر می‌کنند.
انواع منبت کاری
انواع منبت کاری به طور کلی به دو شکل حکاکی و برجسته‌کاری انجام می‌شود.
حکاکی
در روش حکاکی یا «منبت گود»، استادکار با ایجاد فرورفتگی و گودی روی سطح چوب، طرح مورد نظر را درون آن می‌تراشد. به عبارت دیگر، نقش‌ها پایین‌تر از سطح اصلی کار شکل می‌گیرند. اگر به این نوع منبت از کنار نگاه کنیم، طرح‌ها به وضوح دیده نمی‌شوند، چون درون فضای گود قرار دارند.
برجسته‌کاری
در روش برجسته‌کاری، طرح‌ها به گونه‌ای تراشیده می‌شوند که از سطح زمینه بالاتر قرار بگیرند. اگر از کنار به این نوع منبت نگاه کنیم، برآمدگی‌های طرح به‌راحتی قابل مشاهده هستند.
در میان انواع منبت کاری، برجسته‌کاری خود به چهار دسته تقسیم می‌شود:
منبت رولیف یا کم‌برجسته
در این سبک، برجستگی طرح‌ها کم است و هنرمند با کمترین تراش از بخش‌های زیرین، به نتیجه دلخواه می‌رسد.
منبت بارولیف یا نقش‌برجسته
در این روش، برجستگی طرح‌ها و نقوش بیشتر از رولیف است و هنرمند بخش بیشتری از قسمت‌های زیرین را تراش می‌دهد.
منبت ارولیف یا تمام‌برجسته
در این سبک، طرح‌ها به‌صورت کامل برجسته می‌شوند و تنها یک سطح اثر صاف باقی می‌ماند، درحالیکه بقیه بخش‌ها کاملاً برجسته هستند.
منبت پیکره یا حجم‌تراشی
در منبت پیکره، تمام قسمت‌های اثر از زوایای مختلف تراشیده و کنده‌کاری می‌شود و هیچ سطح صافی باقی نمی‌ماند. هنرمند یک اثر سه‌بعدی کامل مانند مجسمه خلق می‌کند.
بهترین چوب برای منبت کاری
برای انجام انواع منبت کاری از چوب‌های گوناگونی استفاده می‌شود که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند و به هنرمند اجازه می‌دهند تا با ظرافت، جزئیات زیبایی را در کار خود ایجاد کند. به طور کلی، چوب‌هایی برای منبت‌کاری بهتر هستند که بافت فشرده، یکنواخت و در عین حال نرم داشته باشند. همچنین باید سطح آن‌ها در برابر فشار مغار و چکش مقاوم باشد تا کیفیت کار حفظ شود. در ادامه، برخی از بهترین چوب‌ها برای هنر منبت‌کاری معرفی خواهیم کرد:
چوب گردو
این چوب به خاطر رنگ زیبا، بافت یکنواخت و مقاومت بالا بسیار پرطرفدار است. نقوش منبت‌کاری شده روی آن وضوح و زیبایی خاصی دارند.
چوب سرو
با بافت نرم، یکدست و سبک، کار منبت روی این چوب به راحتی انجام می‌شود. همچنین قیمت مناسب آن، این چوب را به گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه تبدیل کرده است. البته چوب سرو بیشتر برای کنده‌کاری‌هایی با جزئیات کمتر مناسب است.
چوب افرا
بافت سخت و یکنواخت این چوب، آن را برای کارهای ظریف و دقیق مناسب می‌کند. علاوه بر این، مقاومت بالایی در برابر آسیب‌ها دارد.
چوب بلوط
با داشتن بافتی متراکم و مقاوم، این چوب به خوبی در برابر رطوبت مقاومت می‌کند و گزینه‌ای عالی برای منبت‌کاری است.
چوب چنار
چوب این درخت به مقاومت در برابر رطوبت مشهور است و به دلیل نرمی، کار منبت‌کاری را برای هنرمندان ساده‌تر می‌کند.
چوب راش
بافت نرم و یکنواخت، همراه با رنگ روشن، این چوب را برای کنده‌کاری‌های دقیق مناسب ساخته است. این نوع چوب در تولید انواع مبلمان هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چوب زردآلو
این چوب به هنرمندان اجازه می‌دهد طرح‌هایی با جزئیات بسیار دقیق ایجاد کنند. مقاومت بالا در برابر آسیب‌ها، همراه با بافت متراکم و خوش‌رنگ بودن، از ویژگی‌های مهم این نوع است که آن را برای انواع منبت کاری مناسب می‌کند.
چوب ماهون
رنگ گرم، مقاومت بالا و بافت متراکم، این چوب را برای کارهای ظریف و هنری بسیار مناسب کرده است. به طور کلی، چوب‌های سخت‌تر برای کارهای دقیق و بادوام و چوب‌های نرم‌تر برای طرح‌های ساده‌تر منبت‌کاری گزینه‌های بهتری هستند. چوب‌هایی با پایداری بالا و مقاوم در برابر رطوبت، اغلب برای ساخت مبلمان و وسایل کاربردی انتخاب می‌شوند. همچنین بافت و رنگ چوب تأثیر قابل توجهی بر زیبایی و کیفیت نهایی اثر در انواع منبت کاری دارد.
کلام پایانی
هنر منبت‌کاری، هنری اصیل و فوق‌العاده زیبا است که با استفاده از آن می‌توان تکه‌چوبی بی‌جان را به شاهکاری هنری تبدیل کرد. در این مقاله تلاش کردیم راهنمایی جامع درباره انواع منبت کاری و تفاوت‌های هر سبک با دیگری ارائه دهیم. این هنر امروزه نه تنها در تابلوهای هنری، بلکه در ساخت محصولات چوبی و طراحی داخلی، به ویژه کابینت‌های کلاسیک نیز کاربرد زیادی دارد. هنر منبت‌کاری را می‌توان در صنعت مبلمان، درهای چوبی، قاب‌های آینه، تابلوهای تزیینی، مجسمه‌های تزیینی و بسیاری آثار دیگر به کار برد.
از وقتی که برای خواندن این مطلب صرف کردید، صمیمانه سپاسگزاریم. امیدواریم اطلاعات این مقاله برای شما عزیزان سودمند و کاربردی بوده باشد. اگر به هنرهای سنتی ایرانی مانند منبت‌کاری علاقه‌مند هستید، پیشنهاد می‌کنیم حتماً از بخش محصولات جریان گالری دیدن کنید تا به مجموعه‌ای از زیباترین و متنوع‌ترین آثار سنتی ایران دسترسی داشته باشید.
درصورتیکه علاقه مند به مطالب مربوط به راهنمای کامل انواع منبت کاری و تفاوت هر سبک با دیگری
هستید می توانید مقاله های زیر را مطالعه نمایید:
