آموزش کامل ترکیب رنگ + جدول ترکیب رنگ
یکی از پایه‌های علمی اساسی هنر، تسلط بر دانش ترکیب رنگ ها و نتایج ترکیب آن‌هاست. آگاهی و علم کافَی از طیف رنگی، تشخیص دقیق هر رنگ و جایگاه آن در دنیای هنر و همچنین شناخت مفاهیم نهفته در هر ترکیب رنگی، از جمله مواردی است که هر هنرمندی باید به آن مسلط باشد. این دانش به هنرمند کمک می‌کند تا بتواند با انتخاب هوشمندانه رنگ‌ها، پیام خود را به بهترین شکل ممکن به مخاطب انتقال دهد. در این مقاله، قصد داریم به آموزش ترکیب رنگ پرداخته و انواع رنگ‌ها را مورد بررسی قرار دهیم. همچنین، به منظور تکمیل این بحث، نکاتی کاربردی در خصوص اصول ترکیب رنگ‌ها در نقاشی و نیز ابزارهای آنلاین برای یافتن بهترین رنگ ارائه خواهیم داد.
آموزش ترکیب رنگ ها
ترکیب رنگ ها، هنری ظریف و پیچیده است که نیازمند داشتن علم و شناخت کافی از طیف رنگ‌ها، به‌ویژه رنگ‌های گرم و سرد است. با درک ماهیت هر رنگ و جایگاه آن در چرخه رنگ، می‌توان به ترکیب‌هایی دست یافت که زیبا و دلنشین باشند. در آموزش ترکیب رنگ‌ها در نقاشی، نخست با معرفی رنگ‌های پایه و اصلی، زمینه لازم برای درک رنگ را در ذهن آن‌ها به وجود می‌آورند. سپس، با آمیختن تدریجی این رنگ‌ها، طیف وسیعی از رنگ‌های ترکیبی را به آن‌ها می‌آموزند.
این دانش نه تنها برای هنرمندان، بلکه برای افرادی که قصد خرید تابلو نقاشی دارند نیز ضروری است. با شناخت اصول ترکیب رنگ، می‌توانید اثری را انتخاب کنید که با سلیقه و دکوراسیون شما هماهنگ باشد.”
در ابتدای مسیر یادگیری، هنرآموزان به ویژه کودکان بیشتر به رنگ‌آمیزی کتاب‌های آماده علاقه نشان می‌دهند تا با اشکال مختلف آشنا شوند. با گذشت زمان و کسب مهارت، به خلق اشکال و طرح‌های شخصی روی می‌آورند. در این مرحله، آموزش رنگ‌های ثابت و متداول مانند سبز برای برگ درختان، آبی برای آسمان و دریا، به تثبیت مفاهیم رنگ در ذهن افراد کمک شایانی می‌کند.
انواع رنگ‌ها
یافتن بهترین ترکیب رنگ، بیشتر به تجربه و ذوق شخصی وابسته است؛ با این حال، آشنایی با چرخه رنگ و اصول نظری رنگ‌ها به طرز چشمگیری در این امر مؤثر خواهد بود. چرخه رنگ به طور کلی به سه گروه تقسیم می‌شود: رنگ‌های اصلی، رنگ‌های فرعی و رنگ‌های ترکیبی؛ که در ادامه به معرفی هر یک و سایر انواع ترکیب‌های مهم رنگی می‌پردازیم.
- رنگ‌های اصلی
- رنگ‌های فرعی
- رنگ‌های ترکیبی
- رنگ‌های روشن
- رنگ‌های تیره
- رنگ‌های سرد
- رنگ‌های گرم
- رنگ‌های خنثی
رنگ‌های اصلی
رنگ‌های اصلی (Primary Colors) نخستین گروه در چرخه رنگ هستند که شامل قرمز، زرد و آبی می‌شوند. این سه رنگ خالص‌اند و از ترکیب رنگ‌های دیگر ساخته نشده‌اند؛ به همین دلیل، به آن‌ها رنگ‌های اصلی می‌گویند. جالب است بدانید تمام رنگ‌هایی که در اطرافمان می‌بینیم، حتی سفید و سیاه، از ترکیب همین سه رنگ به دست می‌آیند.
رنگ‌های فرعی
رنگ‌های فرعی گروه بعدی هستند که از ترکیب سه رنگ اصلی به دست می‌آیند: نارنجی (زرد + قرمز)، بنفش (قرمز + آبی) و سبز (زرد + آبی). با تغییر نسبت این رنگ‌ها یا ترکیب آن‌ها با یکدیگر، می‌توان رنگ‌های متنوع‌تری ایجاد کرد. برای مثال، ترکیب قرمز و سبز رنگ قهوه‌ای را به وجود می‌آورد.
رنگ‌های ترکیبی
رنگ‌های ترکیبی از تلفیق رنگ‌های اصلی و فرعی شکل می‌گیرند و در چرخه رنگ بین دو رنگ تشکیل‌دهنده خود قرار می‌گیرند. نمونه‌هایی از این رنگ‌ها عبارتند از:
- آبی-سبز
- آبی-بنفش
- قرمز-نارنجی
- قرمز-بنفش
- زرد-نارنجی
- زرد-سبز
رنگ‌های روشن
رنگ‌های روشن با ترکیب کردن رنگ سفید با یک رنگ اصلی یا فرعی ایجاد می‌شوند. هر اندازه که رنگ سفید بیشتر باشد، رنگ روشن‌تر می‌شود. به عنوان مثال افزودن رنگ سفید به قرمز، قرمز موجود را اندکی روشن‌تر می‌سازد؛ همچنین چنانچه رنگ سفید بیشتری اضافه نماییم، به شکلی از رنگ صورتی خواهیم رسید.
رنگ‌های تیره
رنگ‌های تیره بر خلاف رنگ‌های روشن، با افزودن رنگ سیاه به رنگ‌های دیگر ایجاد می‌شوند. هرچه میزان رنگ سیاه بیشتر باشد، رنگ حاصل تیره‌تر خواهد شد. علاوه بر سیاه، استفاده از رنگ خاکستری نیز می‌تواند به تیره‌تر شدن رنگ کمک کند.
رنگ‌های سرد
رنگ‌های سرد همچون آبی، سبز و بنفش و ترکیب‌های حاصل از آن‌ها، احساس آرامش و سکون را القا می‌کنند. این رنگ‌ها ما را به یاد آسمان آبی، دریاهای آرام و حتی برف زمستانی می‌اندازند. بر خلاف رنگ‌های گرم، رنگ‌های سرد به عناصر دیگر فضا اجازه می‌دهند تا خودنمایی کنند و برای فضاهای کوچک بسیار مناسب هستند.
رنگ‌های گرم
رنگ‌های گرم نظیر قرمز، زرد و نارنجی و ترکیب‌های آن‌ها مانند طلایی و قهوه‌ای، انرژی و حرارت را به محیط می‌بخشند. این رنگ‌ها توجه را به خود جلب کرده و حس گرما و صمیمیت را ایجاد می‌کنند. در مقابل رنگ‌های سرد، رنگ‌های گرم فضا را کوچک‌تر و دنج‌تر نشان می‌دهند.
رنگ‌های خنثی
رنگ‌های خنثی مانند سفید، سیاه، خاکستری و بژ، رنگ‌هایی ملایم و بی‌طرف هستند که در چرخه رنگ جایگاهی ندارند. این رنگ‌ها در ترکیب با رنگ‌های دیگر کارایی داشته و نقش مکمل را برای رنگ‌های اصلی و فرعی ایفا می‌کنند.
جدول ترکیب رنگ ها
با ترکیب سه رنگ اصلی (قرمز، زرد و آبی)، می‌توان رنگ‌های متنوعی را به وجود آورد. این رنگ‌ها که پایه و اساس تمامی رنگ‌ها هستند، با تغییرات جزئی در نسبت‌ها و افزودن رنگ‌های دیگر، به رنگ‌های حرفه‌ای و پیچیده‌تری تبدیل می‌شوند. در جدول زیر، نمونه‌هایی از ترکیب رنگ‌های مختلف ارائه شده است. این جدول راهنمایی جامع برای هنرمندان و طراحانی است که به دنبال یادگیری آموزش ترکیب رنگ و ایجاد رنگ‌های دلخواه خود هستند.
جدول فرمول ترکیب رنگ‌های مختلف | |
رنگ قرمز + رنگ آبی = رنگ بنفش | رنگ سیاه + قرمز + زرد = قهوه‌ای روشن |
نارنجی + زرد + قرمز = پرتقالی | رنگ زرد + قرمز = رنگ نارنجی |
زرد + آبی = رنگ سبز | رنگ آبی + مشکی = رنگ سرمه‌ای |
بنفش کم‌رنگ + سیاه = رنگ بادمجانی | رنگ سفید + اندکی قهوه‌ای = رنگ کرمی |
رنگ آبی + زرد + سفید = رنگ ارغوانی | رنگ قرمز + مشکی = رنگ زرشکی |
رنگ سفید + اندکی قرمز = رنگ صورتی ملایم | رنگ سفید + قهوه‌ای = رنگ شکلاتی |
رنگ پودر نقره‌ای + مقداری روغن جلا = رنگ نقره‌ای | رنگ آبی روشن + کمی قرمز = رنگ یاسی |
رنگ زرد + اندکی از رنگ سفید = رنگ لیمویی روشن | رنگ نارنجی پررنگ + مقداری یشمی = رنگ مسی |
رنگ قرمز + مقداری سبز = رنگ فندقی | کمی پودر طلایی + اندکی روغن جلا = رنگ طلایی |
رنگ سفید + مقداری نارنجی پر رنگ + = رنگ گلبهی | رنگ زرد + مقداری از رنگ آبی + رنگ سفيد = رنگ فيروزه‌ای |
سبز پر رنگ + اندکی رنگ زرد = رنگ سبز پسته‌ای | رنگ نارنجي + زرد = رنگ خردلی |
رنگ قرمز + اندکی رنگ سفید + مقداری زرد = رنگ کالباسی | رنگ زرد + مقداری آبی = رنگ فسفری |
رنگ نارنجی + اندکی قهوه‌ای = رنگ حنائی | رنگ سفید + کمی زرد = رنگ شیری |
رنگ صورتی + کمی مشکی = رنگ صورتی تیره یا دودی | رنگ آبی + رنگ قهوه‌ای روشن + سیاه = قهوه‌ای پر رنگ |
رنگ آبی + رنگ سبز = شکلی از رنگ آبی زنگالی | رنگ سفید + مقداری از گل ماش = استخوانی مایل به روشن |
رنگ سفید + رنگ سیاه + کمی آبی (آسمانی همراه با سیاه) = رنگ توسی | کمی پودر صدفی + مقداری روغن جلا = رنگ صدفی |
رنگ سفید + مقداری از رنگ زرد = حالتی از رنگ شیری | رنگ توسی + رنگ سبز = رنگ سبز لجنی |
مقداری سفید + رنگ زرد + رنگ قرمز + اندکی سیاه = رنگ خاکی | رنگ سفید + سیاه = رنگ خاکستری |
رنگ سیاه + اندکی سفید = رنگ دودی | رنگ مشکی + رنگ خاکستری روشن = رنگ زغالی |
رنگ سبز پر رنگ + مقداری رنگ زرد + اندکی سفید = رنگ سبز پسته‌ای روشن | رنگ سفید + رنگ توسی = رنگ توسی روشن |
اصول ترکیب رنگ
رنگ‌ها، زیبایی‌بخش زندگی ما هستند. آن‌ها بر روحیه، احساسات و درک ما از محیط پیرامون و حتی تصمیم‌گیری‌هایمان تأثیر می‌گذارند. به همین دلیل، انتخاب ترکیب رنگ مناسب در تزیینات و طراحی فضاها از اهمیت بالایی برخوردار است. این انتخاب، هم به دانش نیاز دارد و هم به ذوق هنری. گرچه همه ما با استعداد ذاتی در نقاشی و یا طراحی متولد نمی‌شویم، اما با یادگیری اصول و روش‌های ترکیب رنگ، می‌توانیم به نتایج چشمگیری دست پیدا کنیم و فضاهایی خلق کنیم که هم جذاب باشند و هم تأثیرگذار.
قبل از آنکه به سراغ ترکیب رنگ‌ها برویم، بهتر است بدانیم که هر رنگ چه تأثیری بر رنگ‌های دیگر می‌گذارد و در نهایت چه ترکیبی ایجاد می‌شود. در ادامه، به بررسی نتایج ترکیب رنگ‌های اصلی می‌پردازیم.
ترکیب رنگ قرمز با رنگ‌های دیگر
همانطور که می‌دانید قرمز رنگ اصلی و نماد عشق، شور و هیجان است. شاید برایتان پرسش پیش آید که رنگ قرمز از ترکیب چه رنگی پدید می‌آید. پاسخ این است که چون قرمز رنگ اصلی است، از ترکیب هیچ رنگی حاصل نمی‌شود.
با ترکیب رنگ قرمز با دیگر رنگ‌ها می‌توان رنگ‌های متنوعی را ایجاد کرد. ترکیب‌های رنگ قرمز را در ادامه مشاهده می‌کنید:
- مقدار اندکی قرمز + آبی + زرد = قهوه‌ای
- مقدار فراوانی قرمز + آبی + زرد = خرمایی
- کمی قرمز + آبی = نیلی
- قرمز + سفید = صورتی
- مقدار زیادی قرمز + آبی = سرخابی
- قرمز + مقدار اندکی سیاه = زرشکی
- قرمز + مقدار فراوانی سیاه = جگری
ترکیب رنگ آبی با رنگ‌های دیگر
آبی یکی از پرطرفدارترین رنگ‌ها در پالت رنگ است. این رنگ که یادآور دریا و زیبایی آن است، آرامش‌بخش محسوب می‌شود. استفاده از آبی در نقاشی، آرامش خاطر هنرمند و بیننده را به همراه دارد.
ترکیب آبی با رنگ‌های دیگر، رنگ‌های دلنشینی را پدید می‌آورد. برخی از این ترکیب‌ها عبارت‌اند از:
- آبی + سیاه + سفید = طوسی
- آبی + زرد = سبز
- آبی + سیاه = سرمه‌ای
- آبی + قرمز = بنفش
- آبی + سفید = آبی آسمانی
ترکیب زرد با رنگ‌های دیگر
زرد نماد خلاقیت، شادی و اعتماد به نفس است. وجود زرد در نقاشی، شور و هیجان را در بیننده برمی‌انگیزد. همانطور که نور زرد رنگ خورشید انرژی‌بخش است، رنگ زرد نیز انرژی انسان را افزایش می‌دهد. ترکیب زرد با رنگ‌های دیگر، ترکیبات زیبایی را ایجاد می‌کند.
برخی از ترکیب‌های رنگ زرد عبارت‌اند از:
- مقدار فراوانی زرد + آبی + مقدار اندکی سفید = سبز مغز پسته‌ای
- زرد + قرمز = نارنجی
- زرد + سفید = نخودی
- زرد + سفید + کمی آبی = لیمویی
- زرد + آبی = سبز
- مقدار اندکی زرد + سفید + آبی = فیروزه‌ای
چگونه ترکیب رنگ مناسب را انتخاب کنیم؟
ترکیب و ساخت رنگ‌های جدید برای رسیدن به رنگ دلخواه از اهمیت بالایی برخوردار است. بدون دانش کافی از اصول ترکیب رنگ، نتیجه نهایی مطلوب نخواهد بود. یک هنرمند باید بتواند با نگاه کردن به هر رنگ، ترکیب آن را تشخیص دهد. خوشبختانه امروزه ابزارهای آنلاین پیشرفته‌ای وجود دارند که با توجه به سلیقه و نیاز مشتریان، رنگ‌ها را به صورت دلخواه ترکیب می‌کنند.
به طور کلی رنگ‌ها به دو دسته اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند که هر کدام حس و حال متفاوتی را منتقل می‌کنند. رنگ‌های اصلی را نمی‌توان از ترکیب رنگ‌های دیگر به دست آورد، در حالی که رنگ‌های فرعی از ترکیب رنگ‌های اصلی ساخته می‌شوند. رنگ‌های سرد آرامش‌بخش و رنگ‌های گرم هیجان‌انگیز هستند.
برای آشنایی با اصول ترکیب رنگ، شرکت در دوره‌های آموزشی طراحی و نقاشی می‌تواند کمک‌کننده باشد. در این دوره‌ها، هنرجویان به صورت تخصصی با مفاهیم ترکیب‌سازی رنگ و کاربرد آن‌ها در پروژه‌های هنری آشنا می‌شوند و در پایان مدرک معتبر دریافت می‌کنند. در ادامه در مورد اصول ترکیب کردن رنگ و ابزارهای موجود برای یافتن بهترین ترکیب بیشتر صحبت خواهیم کرد.
اصول ترکیب رنگ در نقاشی
معمولا هم رنگ کردن و ترکیب رنگ ها در نقاشی یکی از چالش‌برانگیزترین بخش‌هاست. پس برای ساده‌تر کردن این کار، ابتدا باید رنگ‌های پایه که شامل زرد، آبی و قرمز هستند را بشناسید.
اغلب رنگ‌های دیگر از ترکیب این سه رنگ با رنگ‌های خنثی مثل سفید و سیاه به دست می‌آیند. رنگ‌های فرعی نیز حاصل ترکیب مستقیم رنگ‌های پایه هستند. به این ترتیب از ترکیب زرد و قرمز، نارنجی، از ترکیب قرمز و آبی، بنفش و از ترکیب آبی و زرد، سبز ایجاد می‌شود.
همچنین رنگ‌های گرم مانند قرمز، زرد، نارنجی، صورتی، کرم و قهوه‌ای و رنگ‌های سرد مثل بنفش، آبی، سبز، سفید، سیاه و خاکستری هستند که این نام‌گذاری از طبیعت الهام گرفته است. معمولا با کم یا زیاد کردن مقدار هر یک از رنگ‌ها در ترکیب، رنگ غالب برجسته‌تر می‌شود. همه رنگ‌ها با ترکیب با سفید روشن‌تر شده و با ترکیب با سیاه تیره و کدر می‌شوند.
اما برای تیره کردن رنگ‌ها نباید از سیاه استفاده کرد، زیرا باعث مات شدن و کدر شدن تابلو می‌شود. همچنین افزودن بیش از حد سفید برای روشن کردن رنگ‌ها، ممکن است پس از خشک شدن رنگ، به ویژه در رنگ روغن، لکه‌های سفید ایجاد کند.
همانطور که می‌دانید بسیاری از هنرمندان برای نقاشی‌های خود از گواش استفاده می‌کنند. در ادامه به چند نکته مهم درباره ترکیب رنگ با گواش می‌پردازیم.
- اگر رنگ‌های پایه گواش را با هم مخلوط کنید، رنگ نهایی مشکی می‌شود.
- با ترکیب دو رنگ پایه، یک رنگ فرعی به دست می‌آید.
- برای تیره کردن رنگ گواش، به مقدار کمی رنگ تیره نیاز دارید.
- برای ساخت رنگ قهوه‌ای با گواش، ترکیب قرمز، آبی و زرد لازم است.
- برای ساخت رنگ نیلی با گواش، آبی و بنفش را با هم ترکیب کنید.
- برای ساخت رنگ کرمی با گواش، صورتی و زرد را با هم ترکیب کنید.
- هنگام ساخت رنگ بنفش، به مقدار رنگ‌ها دقت کنید تا رنگ نهایی خیلی تیره یا روشن نشود.
ابزارهای آنلاین برای یادگیری ترکیب رنگ‌ها
انتخاب رنگ مناسب، کاری زمان‌بر و دقیق است. خوشبختانه، ابزارهای آنلاین بسیاری وجود دارند که به شما کمک می‌کنند تا بهترین ترکیب رنگی را بیابید و در زمان خود صرفه‌جویی کنید. همه این ابزارها به صورت کاملا رایگان در دسترس هستند. در ادامه، برخی از بهترین ابزارهای آنلاین ترکیب رنگ آنلاین معرفی می‌کنیم:
- HueSnap: این ابزار مخصوص تلفن همراه طراحی شده و به شما امکان می‌دهد تا پالت‌های رنگی مورد علاقه خود را ذخیره و با دیگران به اشتراک بگذارید. HueSnap به شما کمک می‌کند تا رنگ‌های مکمل و ترکیبی ایده‌آلی را انتخاب کنید.
- Khroma: Khroma با استفاده از هوش مصنوعی، رنگ‌هایی را پیشنهاد می‌دهد که مطابق با سلیقه و نیاز شما هستند. این ابزار به شما امکان می‌دهد تا ترکیب‌های رنگی مختلف را به راحتی بررسی و مقایسه کنید. شما می‌توانید با آموزش الگوریتم هوش مصنوعی، رنگ‌های مورد علاقه خود را به آن معرفی کنید تا پیشنهادهای دقیق‌تری دریافت کنید.
- co: Coolors ابزاری جامع برای ایجاد و تنظیم پالت‌های رنگی است. شما می‌توانید ترکیب رنگی ایجاد شده را در دستگاه‌های مختلف مشاهده کنید و از خلاقیت‌های رنگی سایر کاربران نیز الهام بگیرید. یکی از ویژگی‌های شاخص Coolors، پشتیبانی از افزونه‌های مختلف برای نرم‌افزارهای طراحی مانند فتوشاپ و ایلاستریتور است.
- Adobe Color CC: این ابزار رایگان از Adobe، یکی از محبوب‌ترین ابزارهای انتخاب رنگ است. شما می‌توانید پالت‌های رنگی خود را ایجاد کنید و یا پالت‌های ایجاد شده توسط دیگران را جستجو کنید. Adobe Color CC همچنین به شما امکان می‌دهد تا قوانین رنگی خاصی را برای انتخاب رنگ‌ها تعیین کنید.
- Colordot: Colordot ابزاری کاربردی و مناسب برای به وجود آوردن پالت‌های رنگی می‌باشد. با استفاده از حرکات ساده ماوس، می‌توانید رنگ‌ها را انتخاب و ذخیره کنید. نسخه موبایلی این ابزار نیز برای دستگاه‌های iOS موجود است.
- Eggradients: Eggradients ایده‌های خلاقانه‌ای برای ایجاد گرادیان‌های زیبا ارائه می‌دهد. هر گرادیان به صورت تخم‌مرنگی شکل نمایش داده می‌شود.
- Canva Color Palette Generator: اگر می‌خواهید بر اساس یک تصویر خاص، پالت رنگی ایجاد کنید، این سایت مخصوص شما است. شما می‌توانید یک تصویر آپلود کنید و ابزار به طور خودکار پالت رنگی آن را استخراج می‌کند.
- Material Design Palette: با استفاده از این ابزار، می‌توانید دو رنگ را انتخاب کنید و یک پالت رنگی کامل بر اساس آن دو رنگ ایجاد کنید. همچنین می‌توانید سایه‌های مختلف هر رنگ را مشاهده کنید.
- ColourCode: این ابزار به شما امکان می‌دهد تا پالت‌های رنگی را با فرمت‌های مختلف ذخیره و صادر کنید. همچنین، ابزار دسته بندی‌های مختلفی برای ساخت پالت‌های رنگی ارائه می‌دهد.
کلام پایانی
مهارت در ترکیب رنگ ها، پایه و اساس هنر نقاشی است. هر رنگ داستانی دارد و ترکیب آن‌ها در هر فضایی، از طراحی داخلی خانه گرفته تا طراحی فضای خارجی، جلوه‌های بصری جذاب و خاص خود را ایجاد می‌کند. برای ترکیب رنگ‌ها، بهتر است از ابزارهای مناسب مانند کاردک استفاده شود و از ترکیب بیش از حد رنگ‌ها که باعث کدر شدن آن می‌شود، خودداری کرد. امیدواریم که اطلاعات ارایه شده در این مقاله برایتان مفید بوده باشد.
در صورتیکه علاقه مند به مطالب مربوط به هنر نقاشی هستید می توانید مقاله های زیر را مطالعه نمایید:
ریشه‌های نقاشی ایرانی
هنر پاپ آرت در نقاشی چیست؟
