اسرار پنهان نقاشی های شیطانی داوینچی

بی‌شک، بسیاری از شما با تابلو‌ی مشهور “شام آخر” آشنا هستید و درباره آن مطالبی شنیده‌اید، شاید حتی داستان خلق آن را نیز بدانید. با این حال، اسرار و حقایق جالب و کمتر شناخته‌شده‌ای درباره این اثر هنری وجود دارد که می‌تواند دیدگاه شما را نسبت به آن تغییر دهد. در ادامه، برخی از این نکات جالب را که باعث شده است تا این نقاشی در فهرست نقاشی های شیطانی داوینچی فهرست قرار بگیرد را با هم بررسی می‌کنیم تا درک بهتری از این شاهکار هنری پیدا کنیم.

۱. چهره مسیح بدون هاله

“شام آخر” یکی از مشهورترین و محبوب‌ترین صحنه‌های مذهبی است که بسیاری از هنرمندان بزرگ آن را به تصویر کشیده‌اند. با این حال، برخلاف هنرمندان پیشین، لئوناردو داوینچی برای نشان دادن قداست این صحنه، از هاله استفاده نکرد و چهره عیسی مسیح را به طور واقع‌گرایانه به تصویر کشید. به همین دلیل، بسیاری از تاریخ‌نگاران معتقدند که داوینچی به جای اعتقاد به خدای متعال، به طبیعت باور داشته است. از نظر او، خداوند در طبیعت تجلی می‌یابد و به همین دلیل، تمام شخصیت‌های نقاشی او چهره‌ای انسانی دارند و به همین علت هم برخی به گونه‌ای افراطی این اثر را از نقاشی های شیطانی داوینچی می‌دانند.

۲. آزمایش شکست خورده تابلوی شام آخر

همانطور که پیش‌تر اشاره شد، روش اجرای نقاشی دیواری شام آخر‌ توسط داوینچی با سایر هنرمندان هم‌عصرش متفاوت بود. در حالی که اغلب هنرمندان رنسانس نقاشی‌های دیواری خود را بر روی گچ تازه و مرطوب اجرا می‌کردند، داوینچی این اثر را بر روی گچ خشک کلیسای سانتا ماریا دله گراتزیا در میلان کشید. این تصمیم، اگرچه خلاقانه بود، اما به دلیل خشک بودن سطح دیوار، باعث شد رنگ‌ها به خوبی به دیوار نچسبند و در نتیجه، نقاشی خیلی زود شروع به تخریب شدن کند.

۳. نمک ریخته شده در این اثر نمادین است

بسیاری از پژوهشگران و تحلیل‌گران بر این باورند که بخش‌های زیادی از این نقاشی، حاوی نشانه‌های گوناگونی است. به عنوان نمونه، در کنار آرنج یهودا مقدار اندکی نمک پاشیده شده که درباره مفهوم آن، گمانه‌زنی‌های بسیاری شده است. با توجه به بررسی‌های انجام شده پیرامون این نماد، می‌توان گفت که نمک می‌تواند نشانه‌ای از بدیمنی، گمراهی از دین یا حتی رفتن عیسی مسیح از جهان باشد. همچنین کیسه پول در دستان یهودا، می‌تواند کنایه از دریافت پول توسط او برای خیانت به مسیح باشد.

۴. انتخاب غذای شام آخر برای عیسی مسیح

نظر بسیاری از پژوهشگران و تحلیل‌گران درباره انتخاب نوع غذای روی میز توسط داوینچی نیز محل مناقشه است و باعث شده است برخی آن را از نقاشی های شیطانی داوینچی بدانند. این که غذای روی میز عیسی مسیح در شام آخر شاه‌ماهی است یا مارماهی، بحث‌های بسیاری را به وجود آورده است. زیرا هر یک از این خوراکی‌ها، دارای مفهوم نمادین خاص خود هستند و با هم متفاوت‌اند.

به عنوان مثال، واژه مارماهی در ایتالیایی به معنی «آریگا» می‌باشد. کلمه‌ای شبیه به این کلمه نیز در زبان ایتالیایی وجود دارد که با نام «آرینگا» شناخته می‌شود و معنای القای اندیشه را می‌دهد. بااین‌حال، در گویش شمالی ایتالیا، کلمه شاه‌ماهی با نام «رنگا» شناخته می‌شود که به معنای کسی است که به دین پشت می‌کند. با توجه به این فرض، احتمالاً غذای روی میز باید شاه‌ماهی باشد، چرا که در نقاشی شام آخر یکی از حواریون مسیح، او را انکار می‌کند.

۵. پرسپکتیو تابلوی شام آخر مسیح

آنچه این اثر هنری را به شدت شگفت‌انگیز می‌سازد، عمق و ژرفای بی‌نظیر آن است. گویی نقاشی، بیننده را به دل این صحنه‌ی دراماتیک فرا می‌خواند. یکی از مهم‌ترین دلایل جذابیت و گیرایی تابلوی شام آخر، پرسپکتیو فوق‌العاده آن است که به صورت نقطه‌ای طراحی گردیده است. این قضیه موجب می‌شود صحنه بسیار پرهیجان‌تر به نظر رسد. داوینچی برای دستیابی به این صحنه دراماتیک، میخ کوچکی را به دیوار کوبید و سپس طنابی را به آن گره زد تا نشانه‌هایی را در تصویر ایجاد کند که زوایای نقاشی بهتر نمایان شوند.

۶. تابلوی شام آخر کاملاً توسط داوینچی کشیده نشده است

ممکن است برایتان جالب باشد که بدانید تابلوی مشهور شام آخر به طور کامل توسط داوینچی کشیده نشده است. در اواخر قرن بیستم، شخصی به نام پانین برامبیلا بارکیلون (Panin Brambilla Barcilon) و همکارانش، مسئولیت مرمت و بازسازی این اثر ارزشمند را بر عهده گرفتند. آن‌ها بخش‌های متعددی از نقاشی را، از جمله جزئیات بسیار ریز، نمونه‌های اتمی، بازتاب‌های نوری و لایه‌های مختلف رنگ، مورد بررسی قرار داده و مجدداً رنگ‌آمیزی کردند. البته آن‌ها نهایت تلاش خود را به کار بستند تا نسخه اصلی تابلو حفظ شود و بیشتر کارها روی همان اثر اصلی انجام شد. با این حال، بسیاری بر این باورند که تنها بخش کوچکی از نقاشی که امروزه مشاهده می‌کنیم، مستقیماً توسط داوینچی کشیده شده است.

۷. وجود سه نسخه کپی از نسخه اصلی شام آخر

سه تن از شاگردان برجسته لئوناردو داوینچی، از جمله شاگرد معروفش جامپیترینو (Giampietrino)، در آغاز قرن شانزدهم اقدام به کپی‌برداری از این اثر هنری که در آن زمان بسیار معروف بود؛ کردند. یکی از کامل‌ترین نسخه‌های تقلیدی این تابلو توسط جامپیترینو خلق شد که شباهت شگفت‌انگیزی به اثر اصلی دارد و هم اکنون در آکادمی سلطنتی هنر لندن نگهداری می‌شود. در این نسخه، از رنگ روغن بر روی بوم استفاده گردیده است.

نسخه کپی دیگری نیز توسط آندرئا سولاری کشیده شد که در حال حاضر در موزه لئوناردو داوینچی در بلژیک به نمایش گذاشته شده است. در نهایت، آخرین نسخه کپی‌برداری شده از تابلوی شام آخر نیز توسط چزاره دا سِستو کشیده شد و در حال حاضر در کلیسای سنت آمبروژو در سوئیس قرار دارد.

۸. تابلوی شام آخر مانند یک قطعه موسیقی است

جووانی ماریا پالا (Giovanni Maria Pala)، موسیقی‌دان برجسته ایتالیایی، ادعا می‌کند که داوینچی تعدادی از نت‌های موسیقی را به طور ماهرانه‌ای در دل نقاشی شام آخر جای داده است. در سال ۲۰۰۷، پالا با استخراج این نت‌ها، یک ملودی کوتاه ۴۰ ثانیه‌ای را اجرا کرد.

۹. نقاشی شام آخر مورد آسیب و سوء‌استفاده قرار گرفته است

با وجود اهمیت و شهرت فراوان تابلوی شام آخر در تاریخ هنر، این اثر ارزشمند همواره با بی‌مهری و آسیب مواجه بوده است. یکی از نمونه‌های بارز این بی‌مهری، ایجاد یک درب جدید در صومعه سانتاماریا ایتالیا در سال ۱۳۵۲ بود که منجر به تخریب بخشی از پای عیسی مسیح گردید.

در اواخر قرن هجدهم نیز سربازان ناپلئون بناپارت با تبدیل این مکان به اصطبل، آسیب‌های جبران‌ناپذیری به این اثر هنری وارد کردند. همچنین در طول جنگ جهانی دوم، بمباران‌های نازی‌ها دیوارهای اطراف نقاشی را ویران کرد. به همین دلیل، نسخه‌ای که امروزه از این تابلو مشاهده می‌کنیم، تفاوت‌های چشمگیری با اثر اصلی داوینچی دارد.

۱۰. نقاشی شام آخر پایان جهان را پیش‌بینی می‌کند

در سال ۲۰۱۰، سابرینا اسفورتزا گالیتزیا با کشف علائم ریاضی و نجومی پنهان در اثر هنری داوینچی، ادعایی عجیبی را مطرح کرد؛ او معتقد است که این علائم، پیامی رمزآلود از سوی داوینچی است که پایان جهان را در سال ۴۰۰۶ میلادی پیش‌بینی می‌کند.

۱۱. شام آخر بارها مورد مرمت قرار گرفت

تابلوی شام آخر، به عنوان یکی از یک شاهکار هنری در جهان، همواره مورد توجه بوده و تلاش‌هایی برای حفظ و احیای آن شده است. این شاهکار در طول تاریخ بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. شماری از تلاش‌های انجام شده برای مرمت این نقاشی در سال‌های ۱۷۲۶، ۱۷۷۰، ۱۸۵۳، ۱۹۰۳، ۱۹۲۴، ۱۹۲۸ و ۱۹۷۸ انجام گرفته‌اند.

۱۲. مریم مجدلیه

یکی از عجیب‌ترین و بحث‌برانگیزترین نکات در تابلوی شام آخر، حضور مریم مجدلیه است که برخلاف دیگر حواریون، آرامش و وقاری عجیب دارد. او در مقابل حضرت مسیح نشسته و دست‌هایش را به شکلی متقارن بر روی میز قرار داده است. جالب‌تر آنکه لباس‌های او نیز با لباس‌های حضرت مسیح تقارن کامل دارد، گویی آینه‌ای از یکدیگرند! شیوه نشستن مریم مجدلیه و حضرت مسیح نیز به گونه‌ای است که دو حرف V و M انگلیسی را تشکیل می‌دهند. در زبان انگلیسی، حرف V نماد جنس مؤنث و M نماد کلمه Marriage به معنای ازدواج است. این تقارن‌ها و نمادها، بسیاری از پژوهشگران را به تعمق واداشته و تفسیرهای مختلفی را در پی داشته است و موجب شده گروهی آن را در زمره نقاشی های شیطانی داوینچی بدانند.