راهنمای جامع خرید گبه
یکی از انواع زیراندازهای سنتی ایرانی گبه‌ها هستند که می‌توانند با زیبایی خود جلوه هر مکانی را دوچندان کنند. گبه در طرح و نقش‌های مختلف به تولید می‌رسد و در کنار فرش دستباف ایرانی و انواع گلیم و جاجیم یکی از مهم‌ترین انواع زیراندازها به شمار می‌رود. در خرید گبه باید نکات مختلفی در نظر گرفته شود تا محصول خریداری شده نه تنها نقش خود را به عنوان مکمل دکوراسیون بهتر به جا آورد؛ بلکه به اندازه مطلوب نیز عمر کند. در ادامه این مطلب اصول راهنمای جامع خرید گبه را با شما در میان می‌گذاریم.
فهرست مطالب
گبه چیست؟
پیش از اینکه بخواهیم به نکات مهم در مورد خرید گبه بپردازیم شاید بهتر باشد گبه را معرفی کنیم. گبه به یک قالی درشت بافت گفته می‌شود که دارای پرز بلندی در حدود ۲ سانتی‌متر است. در گبه تعداد پودها در بین گره‌ها بیشتر است و گاه به تعداد ۱۴ عدد می‌رسد. این مسئله بسیار بر نرمی گبه تأثیر می‌گذارد و باعث می‌شود گبه با نرمی خاص خود شناخته شود.
گبه در گذشته معمولاً برای استفاده خودی و خانگی تولید می‌شد و جنبه تجاری نداشت. جنس گبه از پشم با کیفیت بود و بافندگان آن را با آزادی خلاقیت خود می‌بافتند. بافندگان محدود به طرح‌ها و رنگ‌ها نمی‌شدند و همین مسئله باعث می‌شد طراحی و رنگ‌آمیزی گبه با قالی فرق داشته باشد. با وجود تنوع زیاد در طرح و رنگ گبه‌ها، زمینه گبه‌های تولیدی در بیشتر مناطق مختلف ایران دارای رنگ‌های روشن مانند سفید، کرم یا شیری بودند و هستند.
گبه‌هایی که در مناطق عشایری بافته می‌شدند، به دلیل استفاده شخصی، ابعاد استانداردی نداشتند و اندازه آنها به بزرگی چادر عشایر و نیاز بافنده بستگی داشت. امروزه با ورود گبه به دکوراسیون خانه‌های شهری، تولید آن در اندازه‌های مختلف انجام می‌شود و می‌توان آن را در اندازه‌های مختلف خریداری کرد. گبه‌ها معمولاً به شکل فارسی بر روی دارهای زمینی بافته می‌شوند؛ هرچند، در برخی مناطق ممکن است به روش ترکی بافته شوند.
باید در نظر داشت در برخی مناطق کشور، قالیچه‌های ضخیمی به نام «خرسک» بافته می‌شوند که با گبه تفاوت دارند؛ اما گاهی برخی افراد به اشتباه گبه را با خرسک اشتباه می‌گیرند
راهنمای خرید انواع گبه
از آنجا که گبه‌ها به خصوص گبه دستباف قیمت بالاتری نسبت به محصولات ماشینی دارد بسیار مهم است که در هنگام خرید گبه موارد مختلفی در نظر گرفته شود تا این زیرانداز اصالت واقعی خود را داشته باشد. در ادامه به مواردی اشاره می‌کنیم که در هنگام خرید گبه باید در نظر گرفته شود:
توجه به جنس گبه
گبه‌ها دست بافته‌های سنتی هستند که از پشم طبیعی گوسفند و موی بز بافته می‌شوند و جهت رنگ آمیزی آنها از مواد گیاهی استفاده می‌کنند. گبه‌هایی که به این روش بافته و رنگ آمیزی می‌شوند دارای کیفیت بسیار بالا و بافتی نرم و لطیف هستند.
برخلاف گبه دستباف، گبه ماشینی از مواد پروپیلن و پلی‌استر تهیه می‌شود. این مواد مقاومت خوبی در برابر حرارت، گرما، ساییدگی و آلودگی‌های شیمیایی دارند و به دلیل این ویژگی‌ها، از کیفیت مطلوبی برخوردارند. یا این وجود گبه‌های بافته شده از این مواد به هیچ عنوان قابل قیاس با گبه دست بافت سنتی نیستند. بسیار مهم است در هنگام خرید گبه به تفاوت مواد تشکیل‌دهنده و نوع رنگ آمیزی گبه حتماً توجه شود تا محصولی دست بافت و اصیل خریداری شود
شانه و تراکم گبه
به طور کلی گبه‌ها از قالیچه‌های ایرانی کوچک‌تر هستند و ابعاد آنها چندان استاندارد نیست. از جمله استانداردهای گبه دستباف می‌توان به مواردی همچون گبه ذرع و چارک، گبه ذرع و نیم، گبه پرده‌ای، گبه پتویی و گبه‌هایی با اندازه ۳×۲، ۵/۳×۵/۲، ۴×۳، ۶×۴ اشاره کرد.
ابعاد گبه‌های ماشینی اما تفاوت دارد. تعداد شانه در گبه‌های ماشینی متغیر است و از ۳۲۰ الی ۷۰۰ شانه می‌باشد، همچنین تراکم آنها نیز می‌تواند ۷۰۰، ۸۰۰، ۱۰۰۰، ۱۵۰۰ و ۲۱۰۰ باشد. ارائه اندازه‌ها و تراکم‌های مختلف در گبه‌ها به دلیل کارایی و نیازهای مختلف خریداران است. امروزه سعی شده تا گبه‌ها با ابعاد مشابه قالیچه‌های ایرانی و با تراکم‌های متنوع تولید شوند تا به نیازهای متنوع مشتریان پاسخ داده شود
طرح و نقشه گبه دستباف
توجه به طرح و نقشه گبه نیز در هنگام خرید این محصول بسیار اهمیت دارد. بافنده‌های گبه‌های سنتی و دستباف، هرگز خود را به طرح و نقش مشخص محدود نمی‌کنند و تنها با الهام از پیرامون و بر اساس خلاقیت و تصورات خود، شروع به بافت این فرش‌ها در طرح و نقش‌های مختلف می‌کنند. بیشتر گبه‌های سنتی شامل طرح‌های هندسی هستند؛ اما با گسترش بافت گبه و ورود بسیاری از هنرمندان به این حوزه، طرح‌ها و نقش‌های مدرن‌تر و متنوع‌تری در بافت گبه‌ها به کار گرفته شده است. این تنوع باعث شده که این فرش‌ها در تمامی خانه‌ها جایگاه خود را به دست آورند و جلوه زیبایی به فضا ببخشند.
طرح‌های شیر، حوض گبه، گل رز، ایلاتی و درخت، راه‌راه، خانه‌های درهم و زمینه‌های ساده از طرح‌های معمول در گبه‌های سنتی و دستباف هستند.
کیفیت رنگ گبه
تشخیص نوع رنگ گبه نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. همان‌طور که قبلاً اشاره شد، بهترین گبه‌ها از جنس پشم گوسفند و بز هستند که با استفاده از روش‌های طبیعی و گیاهی رنگ‌آمیزی می‌شوند. با امکان گسترش بافت و تولید ماشینی گبه‌ها، کیفیت رنگ‌های مصرفی در تولید و بافت آنها از اهمیت بسیاری برخوردار است. اگر الیاف گبه دارای رنگ‌های طبیعی و یا با کیفیت باشند در مقابل نور آفتاب آسیبی نخواهند دید. اگر رنگ‌های استفاده شده از دسته رنگ‌های شیمیایی نامرغوب باشد، گبه به سرعت رنگ‌باخته می‌شود و ظاهر نامناسبی پیدا می‌کند. برای ارزیابی کیفیت رنگ می‌توانید پارچه‌ای خیس را روی قسمتی از گبه بکشید و در صورتی که رنگ فرش به پارچه منتقل شد بهتر است از خرید آن اجتناب کنید.
کلام پایانی
یکی از انواع دست بافت‌های سنتی ایرانی که به عنوان زیرانداز از آن استفاده می‌کنند گبه است. گبه به یک دست بافته با پرز بلند گفته می‌شود که در طرح‌های مختلفی آن را می‌بافند. آشنایی با نکات مهم در هنگام خرید گبه بسیار اهمیت دارد تا افراد بتوانند محصولی دستباف و اصیل را خریداری کنند. توجه به نکاتی همچون جنس گبه، نوع رنگ، ابعاد و طرح‌ها می‌تواند کمک کند تا افراد بتوانند به خوبی گبه ماشینی را از گبه دستی تشخیص بدهند و به درستی محصول موردنظر خود را خریداری کنند.
