آشنایی با صنایع دستی استان گیلان

صنایع دستی استان گیلان

استان گیلان منطقه‌ای است که در جوار دریای خزر قرار گرفته و دارای جاذبه‌های گردشگری طبیعی و تاریخی بسیاری است. این استان همچنین دارای صنایع دستی بسیار خاص و زیبایی است که اغلب مسافران در هنگام سفر به این نقطه از کشور تعدادی از آنها را به یادگار می‌آورد. خرید صنایع دستی گیلان به دلیل تنوع بالای آنها ممکن است کمی در ابتدا شما را گیج کند؛ زیرا شاید حتی نام برخی از آنها به گوش بسیاری از افراد ناآشنا باشد. در مقاله امروز به آشنایی با صنایع دستی گیلان خواهیم پرداخت تا شما بتوانید با داشتن اطلاعات کامل دست به خرید این محصولات بزنید.

در صورت تمایل می توانید پادکست مربوط به این مقاله رو گوش دهید :

انواع صنایع دستی استان گیلان

استان گیلان به دلیل قدمت چند هزار‌ساله خود دارای تجربه غنی در تولید صنایع دستی است. صنایع دستی مردم این منطقه با زندگی روزمره آنها پیوند خورده است و بخشی از فرهنگ و سنت‌های آنها را منعکس می‌کند. در ادامه با مهم‌ترین صنایع دستی گیلان آشنا می‌شوید:

حصیر بافی

یکی از انواع صنایع دستی گیلان حصیربافی است که از جمله صنایع دستی بسیار قدیمی و بومی این منطقه است. بیشترین تولیدات حصیر در مناطقی همچون انزلی، آبکنار و غازیان دیده می‌شود. از جمله محصولات حصیربافی می‌توان به آبکش‌ها، سبدها، زیرداغی‌ها و زیراندازها اشاره کرد.

حصیر باقی

رشتی دوزی

رشتی دوزی به‌نوعی قلاب بافی در رشت گفته می‌شود که یکی از قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین هنرهای دستی استان گیلان است. رشتی دوزی هنری زنانه محسوب می‌شود. زنان هنرمند گیلانی ابتدا پارچه‌های ضخیمی را با نخ‌های ابریشم می‌دوزند و سپس بر روی آنها نقش‌های زیبایی را خلق می‌کنند.

بامبوبافی

یکی از صنایع دستی با قدمت ۱۰۰ساله در استان گیلان، بامبوبافی است. خرید بامبوبافی به کسانی پیشنهاد می‌شود که به محصولات تشکیل تولید شده از نی خزران علاقه‌مند هستند. بامبو در ابتدا از کشورهای خارجی به ایران وارد شد؛ اما پس از مدتی به دلیل آب‌وهوای مناسب شمال کشور، در این ناحیه رشد کرد و باعث رونق این هنر در منطقه شمال کشور شد.

مرواربافی

از دیگر انواع صنایع دستی گیلان می‌توان به مرواربافی اشاره کرد. مرواربافی از ماده اولیه‌ای به نام چوب ترکه که از خارج گیلان به این منطقه می‌رسد، تهیه می‌شود. این محصول به حصیربافی شباهت دارد؛ اما انعطافش کمتر است و مقاومت بالاتری دارد. از محصولات مرواربافی می‌توان به‌عنوان لوازم دکوراتیو آشپزخانه استفاده کرد.

سفالگری

قدمت سفالگری در گیلان به دوران پیش از تاریخ اسلامی می‌رسد. خرید ظروف سفالی یکی از دستاوردهای مهم مسافران به این منطقه است. شما می‌توانید ظروف بسیار زیبای سفالی را از این منطقه با قیمت‌های مناسب خریداری نمایید و برای زیباتر کردن دکوراسیون خانه و آشپزخانه از آنها استفاده کنید.

سفالگری

چادر شب بافی

این هنر نسل به نسل از مادران به دختران رسیده است. چادر شب یک پارچه محلی است که از نخ‌های پشم و پنبه تولید می‌شود. این محصول رنگارنگ با طرح چهارخانه یا تک رنگ است که بانوان منطقه از آن به‌عنوان کمر پیچ برای جلوگیری از نفوذ رطوبت به بدن در هنگام شالی‌کاری استفاده می‌کند.

گلیم بافی

خرید گلیم دستباف برای کسانی که می‌خواهند از ناحیه گیلان سوغاتی ارزشمندی به یادگار بیاورند توصیه می‌شود. گلیم در گیلان توسط زنان بافته می‌شود و جنس پشمی و پنبه‌ای دارد. رنگ‌های به‌کاررفته در گلیم کاملاً طبیعی هستند و همین مسئله به زیبایی آنها می‌افزاید. برای خرید گلیم دستباف، گلیم های مناطق مرتفع استان مانند آستارا و تالش پیشنهاد می‌شود.

گلیم بافی

نمدمالی

نمدمالی از جمله هنرهای اصیل ناحیه گیلان است. نمد از پشم تولید می‌شود و مردم گیلان برای بالابردن کیفیت آنها از مخلوط صابون و زرده تخم‌مرغ استفاده می‌کنند. درگذشته از نمد به‌عنوان لباس، کلاه و زیرانداز استفاده می‌شد؛ اما امروزه کارکرد تزیینی دارد.

چموش دوزی

چموش به نوعی کفش چرمی گفته می‌شود که تنها در این نقطه از ایران به تولید می‌رسد. این کفش‌ها به شکل ساده و بدون رنگ دوخته می‌شوند؛ هرچند درگذشته با استفاده از رنگ‌های طبیعی مدل‌های رنگی آن نیز به تولید می‌رسیده است. چموش‌ها تزییناتی با نخ‌های سبز، زرد و قرمز دارند.

شال بافی

شال بافی نیز از جمله هنرهای زنان گیلانی است که بیشتر در شهرهای تالش و گالش دیده می‌شود. این شال‌ها دستباف و از جنس پشم هستند. جنس آنها باعث می‌شود که از نفوذ هرگونه رطوبت و سرما به بدن جلوگیری کنند و به همین دلیل ساکنان مناطق مرطوب و کوهستانی بسیار از آنها استفاده می‌کنند.

خراطی و نازک کاری چوب

خراطی یا نازک کاری چوب از جمله صنایع دستی گیلان است و بیشتر در شهر رشت تولید می‌شود. این هنر در کارگاه‌های متعدد توسط هنرمندان اجرا می‌گردد. بسیاری از لوازم آشپزخانه مانند میوه‌خوری، شکلات، قندان، نمکدان و… از جمله محصولات خراطی و نازک‌کاری چوب هستند.

کلام پایانی

خرید صنایع دستی گیلان یکی از تفریحات افرادی است که به این منطقه از کشور سفر می‌کنند. صنایع دستی گیلان تنوع بسیار بالایی دارند و شما می‌توانید انواع مختلف آن همچون رشتی دوزی، گلیم، چادر شب، چموش، سفال، مرواربافی و… را هنگام گشت‌وگذار در بازارچه‌های گیلان مشاهده نمایید. بسیاری از  صنایع دستی گیلان نه‌تنها استفاده کاربردی دارند؛ بلکه نقش تزیینی آنها باعث می‌شود که افراد دست به خرید صنایع دستی این منطقه بزنند. خرید گلیم دستباف، سفال و باقی هنرهای مردم این منطقه می‌تواند بخشی از زیبایی هنرهای مردم گیلان را به خانه‌های شما بیاورد.

درصورتیکه علاقه مند به آشنایی با صنایع دستی استان های مختلف 
هستید می توانید مقاله های زیر را مطالعه نمایید:

سوالات متداول

۱. صنایع دستی گیلان چه ویژگی‌های برجسته‌ای دارند و چرا مورد توجه گردشگران قرار می‌گیرند؟

صنایع دستی گیلان به دلیل تنوع بسیار بالا، قدمت چند هزار ساله، و پیوند عمیق با زندگی روزمره و فرهنگ مردم این منطقه، از جاذبه‌های مهم گردشگری محسوب می‌شوند. بسیاری از این محصولات علاوه بر کاربرد عملی، جنبه تزئینی نیز دارند و زیبایی هنر مردم گیلان را به خانه‌ها می‌آورند. تنوع بی‌نظیر آنها، از حصیربافی و رشتی دوزی تا سفالگری و چموش‌دوزی، باعث می‌شود مسافران سوغاتی‌های ارزشمندی را به یادگار ببرند.

۲. حصیربافی در گیلان در کدام مناطق بیشتر رواج دارد و چه محصولاتی را شامل می‌شود؟

حصیربافی یکی از قدیمی‌ترین و بومی‌ترین صنایع دستی گیلان است که بیشترین تولیدات آن در مناطقی مانند انزلی، آبکنار و غازیان دیده می‌شود. محصولات حصیربافی شامل انواع آبکش‌ها، سبدها، زیرداغی‌ها و زیراندازها هستند که کاربردهای روزمره و تزئینی دارند.

۳. رشتی دوزی چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

رشتی دوزی نوعی قلاب‌بافی است که یکی از اصیل‌ترین و قدیمی‌ترین هنرهای دستی استان گیلان محسوب می‌شود. این هنر عمدتاً توسط زنان هنرمند گیلانی انجام می‌شود. در رشتی دوزی، زنان روی پارچه‌های ضخیم با استفاده از نخ‌های ابریشم، نقش‌های زیبا و پیچیده‌ای را خلق می‌کنند که نمایانگر ظرافت و هنر دست آنان است.

۴. بامبوبافی چگونه وارد گیلان شد و چه محصولاتی از آن ساخته می‌شود؟

بامبوبافی هنری با قدمت حدود ۱۰۰ سال در گیلان است. بامبو در ابتدا از کشورهای خارجی به ایران وارد شد، اما به دلیل آب و هوای مناسب شمال کشور، به تدریج در این منطقه رشد کرد و باعث رونق هنر بامبوبافی شد. از نی خزران برای ساخت محصولات بامبوبافی استفاده می‌شود که برای علاقه‌مندان به محصولات طبیعی و دست‌ساز بسیار جذاب است.

۵. مرواربافی چه تفاوتی با حصیربافی دارد و از چه ماده‌ای تولید می‌شود؟

مرواربافی نیز یکی دیگر از صنایع دستی گیلان است که شباهت‌هایی به حصیربافی دارد، اما از ماده اولیه‌ای به نام چوب ترکه تهیه می‌شود که از خارج گیلان به این منطقه می‌رسد. تفاوت اصلی مرواربافی با حصیربافی در این است که محصولات مرواربافی انعطاف‌پذیری کمتری دارند اما مقاومت بالاتری از خود نشان می‌دهند. از محصولات مرواربافی می‌توان برای لوازم دکوراتیو آشپزخانه استفاده کرد.

۶. چادر شب بافی و گلیم بافی در گیلان چه کاربردهایی دارند و توسط چه کسانی تولید می‌شوند؟

چادر شب بافی هنری است که نسل به نسل از مادران به دختران منتقل شده است. چادر شب پارچه‌ای محلی است که از نخ‌های پشم و پنبه با طرح‌های چهارخانه یا تک رنگ تولید می‌شود و بانوان منطقه از آن به عنوان کمرپیچ برای جلوگیری از نفوذ رطوبت به بدن هنگام شالی‌کاری استفاده می‌کنند. گلیم بافی نیز توسط زنان گیلانی انجام می‌شود و از جنس پشم و پنبه با رنگ‌های کاملاً طبیعی تولید می‌شود. گلیم‌های دستباف گیلان، به ویژه از مناطق مرتفع استان مانند آستارا و تالش، به دلیل زیبایی و ارزشمندی، سوغات محبوبی هستند.

۷. نمدمالی و چموش‌دوزی چه تغییراتی در کاربرد خود داشته‌اند؟

نمدمالی یکی از هنرهای اصیل گیلان است که از پشم تولید می‌شود و مردم گیلان برای افزایش کیفیت آن از مخلوط صابون و زرده تخم‌مرغ استفاده می‌کنند. در گذشته، نمد برای تولید لباس، کلاه و زیرانداز به کار می‌رفت، اما امروزه بیشتر جنبه تزئینی دارد. چموش‌دوزی نوعی کفش چرمی است که به صورت ساده و بدون رنگ دوخته می‌شود، هرچند در گذشته مدل‌های رنگی آن نیز با استفاده از رنگ‌های طبیعی تولید می‌شد. چموش‌ها معمولاً با نخ‌های سبز، زرد و قرمز تزئین می‌شوند و تنها در این نقطه از ایران تولید می‌شوند.

۸. خراطی و نازک‌کاری چوب در گیلان در کدام شهر رایج است و چه محصولاتی از آن ساخته می‌شود؟

خراطی و نازک‌کاری چوب از جمله صنایع دستی گیلان است که بیشتر در شهر رشت و در کارگاه‌های متعدد توسط هنرمندان اجرا می‌شود. بسیاری از لوازم آشپزخانه و دکوری مانند میوه‌خوری، شکلات‌خوری، قندان، نمکدان و سایر ظروف چوبی از جمله محصولات خراطی و نازک‌کاری چوب هستند که هم کاربردی و هم تزئینی محسوب می‌شوند.