گلیم دستباف

گلیم دستباف نوعی زیرانداز محسوب می‌شود و علاوه بر نقش کاربردی خود، در زیباتر کردن دکوراسیون منزل نیز نقش مهمی را ایفا می‌کند. گلیم که به آن «پلاس» هم می‌گویند نوعی زیرانداز دستباف با سطح صاف و بدون پرز است که فقط از تاروپود تشکیل شده و برخلاف قالی دارای پرز بلند نیست. هرچه در بافت گلیم از نخ نازک‌تر و لطیف‌تر استفاده شود گلیم مرغوب‌تر است؛ به همین دلیل برای تولید این زیرانداز از پشم زیر گلو و زیر بغل گوسفندان استفاده می‌شود تا کیفیت نهایی کار بالا باشد. گلیم ‌بافی به طور معمول کاری زنانه محسوب می‌شود و در مناطق روستایی و عشایری ایران زنان بیشتر به بافت آن مشغول‌اند.

مواد اولیه گلیم دستباف

از دیرباز گلیم دستباف از نخ‌های خامه پشمی بافته می‌شدند. این نخ‌ها از پشم گوسفند یا موی بز به دست می‌آمدند. به‌مرور در بافت گلیم از نخ پنبه‌ای هم استفاده شد و حتی امروزه از نخ‌های مصنوعی همچون کرومی، اکریلیک و آنیلینی در بافت آنها استفاده می‌شود. در مورد رنگ به‌کاررفته در گلیم‌ها نیز می‌توان گفت در انواع سنتی از رنگ‌های طبیعی استفاده می‌شد؛ اما در گلیم‌های امروزی از رنگ‌های شیمیایی نیز استفاده می‌شود.

انواع گلیم از نظر نوع بافت

به شکل کلی در بافت گلیم‌ها و در مناطق مختلف گلیم ها به شکل‌های زیر بافته می‌شوند:

گلیم ساده باف

گلیم ساده باف یک رو دارد و برای بافت آن از یک نقشه از پیش تعیین شده استفاده نمی‌شود.

گلیم نقش‌برجسته

در گلیم نقش‌برجسته، زمینه ساده است؛ اما طرح‌های آن حالت برجسته یا پرزدار دارند.

گلیم ورنی

این مدل گلیم بدون پرز بافته می‌شود و یک رو دارد. برای بافت این گلیم نیز هنرمندان بدون نقشه و به شکل ذهنی گلیم را می‌بافند.

انواع گلیم دستباف

گلیم نیز مانند فرش یا قالیچه بر اساس منطقه‌ای که در آن بافته می‌شود نام‌های مختلفی دارد. عشایر و اقوام در بخش‌های مختلف ایران گلیم‌های خاص و مخصوص خود را تولید می‌کنند. در ادامه با  انواع مختلف گلیم دستباف آشنا می‌شوید:

شاهسونی

شاهسون یکی از ایل‌های معروف ایران است. گلیم‌های بافته شده توسط مردم این ایل لطافت بسیاری دارد و به آن «سوماک» گفته می‌شود؛ اما در گویش محلی به آن «ورنی» نیز می‌گویند. از نقوش حیوانی مانند اسب، آهو و پرندگان در طرح این گلیم‌ها بسیار استفاده می‌شود و توسط اشکال هندسی تزیین می‌گردد. گلیم شاهسونی با پشم‌های زبر و خشک تولید می‌شود.

لری

گلیم‌هایی که توسط  اقوام لر تولید می‌شوند را گلیم‌های لری می‌نامند که به طور معمول با نقوش هندسی و حیوانی خاص این مناطق شناخته می‌شوند. رنگ گلیم‌های مردم این منطقه سیاه، سبز، آبی و سفید هستند.

گلیم خمسه

نام خمسه به ۵ قوم شیرازی اشاره دارد که نوعی گلیم خاص را می‌بافند. بافته‌های خمسه «سوماکی» است که به نام «دهبید» نیز شناخته می‌شود. زمینه این گلیم‌ها بیشتر تیره‌رنگ است و بر روی آن ستاره‌هایی به شکل مورب و یا به شکل لوزی‌های در هم بافته می‌شود.

گلیم بلوچی

نقش گلیم‌های بلوچی راه‌راه است و در هر ردیف آنها طرح‌ها و رنگ‌های مختلفی استفاده می‌شود. این گلیم‌ها بیشتر در رنگ‌های تیره شتری، جگری، قهوه‌ای و آبی تیره به چشم می‌خورند.

گلیم هرسین

طرح‌های حاشیه و زمینه گلیم منطقه هرسین ریز و پر نقش است، به شکلی که  فضای خالی در میان آنها دیده نمی‌شود. از رنگ‌های سفید، سبز، سرمه‌ای، قرمز و سرخابی در گلیم هرسین استفاده می‌شود.

گلیم قشقایی

گلیم قشقایی به تنوع طرح و رنگ خود معروف است. نقش اصلی این گلیم‌ها طرح‌های هندسی و حیوانی مانند ۸ ضلعی، ستاره هشت پر و حیواناتی نظیر طاووس، بز و آهو است.

گلیم افشاری

طرح زمینه گلیم افشاری رنگی طبیعی یا سیر دارد و بر روی آن ستاره‌های بسیار زیادی دیده می‌شود. این گل‌های ستاره‌ای شبیه لوزی‌های درهم هستند که به شکل مورب در کنار هم قرار گرفته‌اند.

گلیم ترکمن

گلیم ترکمن را به دلیل نقش اصلی قرمز روشن در آن می‌شناسند. طرح‌ها در این گلیم بر اساس یک نقش اصلی که به آن گل گفته می‌شود دسته‌بندی می‌گردد و به‌صورت ۶ و ۸ وجهی بافته می‌شود.

گلیم زرندی

گلیم زرندی در روستاهای ساوه، قزوین و زرند بافته می‌شود و بافتی کوچک و چاک‌دار دارد.

در هنگام خرید گلیم به چه نکاتی باید توجه شود؟

زمانی که می‌خواهید گلیم دستباف بخرید حتماً به موارد زیر توجه کنید:

گره‌های گلیم

تعداد گره در گلیم دست‌بافت بسیار اهمیت دارد. برای تشخیص آن شما می‌توانید پشت گلیم را بررسی کنید. به طور معمول پشت گلیم نسبت به روی آن لطیف‌تر است. اگر می‌بینید در سایز گره‌ها اختلاف وجود دارد این مسئله به دلیل دستباف بودن گلیم است و به ارزش آن می‌افزاید.

ابعاد گلیم

به دلیل اینکه گلیم دستباف توسط دست هنرمندان بافته می‌شود ممکن است اختلاف جزئی به‌اندازه چند سانتی‌متر در ابعاد گلیم وجود داشته باشد؛ اما اگر این اختلاف بیش از حد بود بهتر است از خرید آن گلیم خودداری نمایید.

جنس نخ

اگر از نخ مرغوب در بافت گلیم استفاده شده باشد گلیم وزن سبکی دارد و همچنین بوی نامطبوع شیمیایی از آن به مشام نمی‌رسد. گلیم‌های مرغوب همچنین بدون پرز و یا دارای پرز به مقدار بسیار جزئی هستند.

قیمت و خرید گلیم دستباف

خرید گلیم دستباف امروزه در میان بسیاری از افراد رواج پیدا کرده است؛ زیرا طرح و رنگ متفاوت و پر تنوع گلیم‌ها باعث می‌شود که شما بتوانید به‌راحتی آنها را با توجه به دکوراسیون منزل خود انتخاب کنید. شما در هنگام خرید گلیم دستباف باید به هماهنگ بودن طرح و نقش گلیم با دکوراسیون منزل خود و خصوصاً وسایلی همچون قالیچه و فرش های دیگر، مبلمان، پرده و… توجه داشته باشید. فروشگاه اینترنتی جریان گالری انواع مختلفی از گلیم دستباف را در سایت خود عرضه کرده است تا شما بتوانید محصول موردپسند خود را به‌راحتی و با بهترین کیفیت و قیمت از این فروشگاه تهیه نمایید. هم چنین علاوه بر خرید گلیم دستبافت می توانید به خرید صنایع دستی هم چون خرید فرش دستبافت و خرید قالیچه دستبافت نیز بپردازید.

گالری جریان مطالعه مقالات زیر را به شما پیشنهاد می کند :

• نحوه تشخیص فرش دستباف از ماشینی
• تفاوت فرش و گبه با گلیم در چیست ؟
• نحوه رفو کردن فرش دستباف در منزل