آشنایی با فرش ایرانی و معرفی انواع آن
آشنایی با فرش ایرانی و انواع آن برای کسانی که می‌خواهند برای خرید فرش دستبافت یا خرید گلیم دستباف و دیگر زیراندازهای ایرانی اقدام کنند بسیار اهمیت دارد. فرش یا قالی ایرانی از جمله صنایع دستی بسیار ارزشمند ایرانی محسوب می‌شود که طرف‌داران بسیاری را در سرتاسر دنیا به خود اختصاص داده است. برای خرید فرش ایرانی آشنایی با این فرش و انواع آن بسیار اهمیت دارد تا اثری اصیل خریداری شود. امروزه استفاده از انواع فرش، گلیم و گبه نقش مهمی در زیباتر کردن دکوراسیون منزل ایفا می‌کند و به همین دلیل آشنایی با آنها و انواعشان بسیار اهمیت دارد. در مقاله امروز به آشنایی با فرش ایرانی و معرفی انواع خواهیم پرداخت.
فرش چیست؟
پیش از آشنایی با فرش ایرانی در قدم اول باید دانست که فرش چیست. فرش واژه عربی محسوب می‌شود که معنای زمین را می‌دهد؛ اما در زبان فارسی به معنای کف‌پوش یا زیرانداز است. فرش ایرانی را قالی نیز می‌نامند هرچند این دو زیرانداز با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند؛ در واقع قالی زیر مجموعه فرش است و به فرش پرزداری گفته می‌شود که امروزه با نام فرش دستبافت و فرش ماشینی در میان مردم شناخته می‌شود.
انواع فرش ایرانی
در آشنایی با فرش ایرانی بسیار مهم است که افراد با انواع این فرش آشنا شوند. انواع فرش یا قالی ایرانی بر اساس طرح، جنس و اندازه تقسیم‌بندی می‌شود. در ادامه با این دسته‌بندی‌ها آشنا می‌شوید:
انواع فرش ایرانی از نظر جنس
در ادامه با تقسیم‌بندی فرش ایرانی بر اساس جنس آنها آشنا می‌شوید:
- فرش دستبافت تمام پشم
در بافت این فرش تار و پود و پرز همگی از پشم گوسفند هستند. این فرش ساختار نرم و منعطفی دارد و به دلیل جنس خود همچون عایقی طبیعی عمل می‌کند. فرش دستباف تمام پشم در هوای گرم، خنک است و در هوای سرد احساس گرما را منتقل می‌کند. این فرش دوام بسیار بالایی دارد و انتخاب مناسبی برای خرید فرش دستباف محسوب می‌شود.
- فرش چله پشم
پرز قالی فرش چله پشم از الیاف دیگری به جز پشم است و به همین دلیل قیمت این قالی پایین‌تر است.
- قالی تمام ابریشم
از ابریشم در تاروپود و پرزهای قالی تمام ابریشم استفاده می‌کنند و به همین دلیل این قالی از گران‌ترین و نفیس‌ترین انواع قالی محسوب می‌شود. بافت این قالی بسیار ریز است و ظرافت آن بسیار بالاست.
- قالی کف ابریشم
یکی دیگر از انواع فرش دستباف ایرانی، قالی کف ابریشم است. کف یا چله این قالی از پشم است و زمینه آن از ابریشم بافته می‌شود.
- قالی گل ابریشم
در بافت این قالی از ترکیب پشم و ابریشم استفاده می‌کنند. این قالی گل‌هایی از جنس ابریشم دارد و قسمت‌های دیگر فرش از پشم بافته شده‌اند.
- سوف
یکی از انواع فرش ایرانی سوف نام دارد که گل و بوته‌ها آن دارای پرز هستند و زمینه آن از پودهای نازک و ضخیم پوشیده می‌شود.
انواع فرش ایرانی بر اساس ابعاد
در آشنایی با فرش ایرانی جالب است که بدانید این فرش بر اساس ابعاد نیز انواع مختلفی دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
- قالی ایرانی
قالی به چهار دسته کوچک، متوسط، بزرگ و بسیار بزرگ تقسیم می‌شود و ابعادش از ۲ در 3 متر، ۴ در 6 متر و حتی بالاتر متغیر است.
- قالیچه
قالیچه‌ها از قالی کوچک‌تر هستند و به طور معمول ابعاد آنها از ۴ متر کمتر است. اگر قالیچه دارای بافت ریزی باشد به آن «قالیچه پرده‌ای» نیز می‌گویند. اگر قالیچه ۳ متری و در ابعاد 1.40 در 2.20 باشد به آن «سجاده‌ای» یا «دو ذرعی» گفته می شود.
- کلگی
عرض کلگی کمتر از قالی اما طول آن بیشتر از آن است؛ ولی معمولاً از ۴ متر بیشتر نمی‌شود.
- کناره
به طور معمول از این زیرانداز برای پوشاندن راهرو، راه‌پله و بخش‌های کناری خانه استفاده می‌کنند و عرضی در حدود نیم متر، ۱ متر یا ۷۰ سانتی‌متر دارد و طول آن 3 تا ۱۰ متر است.
از دیگر انواع فرش ایرانی می‌توان به قالی ذرع و نیم، ذرع چارک و پشتی اشاره کرد که مساحتی کمتر از یک متر دارند. پادری نیز یکی دیگر از انواع فرش ایرانی است که مناسب پاگردها بافته می‌شود و ابعاد آن ممکن است متفاوت باشد.
انواع فرش ایرانی بر اساس طرح
فرش ایرانی در طرح‌ها و رنگ‌های مختلفی به تولید می‌رسد و تنوع آن بسیار بالا است. می‌توان فرش ایرانی را از نظر طرح به ۱۹ طرح مختلف تقسیم‌بندی کرد که هر کدام دارای زیرشاخه‌هایی هستند.
این ۱۹ طرح به شرح زیر هستند:
- نقشه آثار باستانی و بناهای اسلامی
- نقوش شاه‌عباسی
- نقش اسلیمی
- طرح افشان
- طرح‌های اقتباسی
- نقشه‌بندی (واگیره)
- نقوش بته‌ای
- نقش درختی
- نقش ترکمن
- لچک و ترنج سراسری
- نقش گل فرنگ
- نقش گلدانی
- طرح ماهی در هم (هراتی)
- نقش محرابی
- نقش محرمات یا قلمدانی
- نقش هندسی
- نقشایلیاتی و عشایری
- نقوش تلفیقی
- طرح قابی (خشتی)
جدای از این ۱۹ طرح مختلف، طرح فرش ایرانی به سه دسته کلی زیر تقسیم می‌شود:
طرح خشتی (قابی)
یکی از طرح‌های بسیار پرطرف‌دار که در کشورهای خارجی نیز هواداران بسیاری دارد طرح خشتی است. در این طرح از مستطیل‌های پر نقشی استفاده شده که به شکل خشت، گاه با نظم و گاهی بدون نظم در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند. به طور معمول در طرح خشتی هر خشت رنگ و طرح متفاوتی دارد؛ اما در تناسب با دیگر خشت‌ها است و این مسئله باعث می‌شود فرش طرح خشتی از نظر طرح و رنگ بسیار غنی و متفاوت باشد.
طرح لچک ترنج
لچک معنای گوشه می‌دهد و این طرح در گوشه بیشتر فرش‌های ایرانی دیده می‌شود. ترنج همواره با لچک می‌آید و به شکل دایره یا بیضی است که در وسط فرش همچون یک مدال قرار می‌گیرد و از نقش و نقوش متعددی تشکیل می‌شود. گاهی فرش‌ها هر دوی این طرح‌ها را دارند که به آنها لچک ترنج می‌گویند و گاهی دارای یکی از این دو طرح هستند که لچکی یا ترنجی نامیده می‌شوند.
طرح افشان
در طرح افشان گل‌وبوته‌های پراکنده و افشانی وجود دارد و به طور معمول این فرش دارای لچک و ترنج نیست. گل و بوته‌ها در طرح افشان به‌گونه‌ای کنار هم قرار گرفته‌اند که انگار به یکدیگر متصل هستند و در واقع نمی‌توان ابتدا و انتهایی برای آنها تصور کرد.
کلام پایانی
فرش ایرانی با طرح‌ها و نقوش بسیار زیبا و تنوع بالایش باعث شده تا افراد به خرید آن بیشتر اشتیاق داشته باشند. امروزه افراد برای زیباتر کردن دکوراسیون منزل خود روی به خرید فرش دستباف و بسیاری از زیراندازهای سنتی ایرانی آورده‌اند. خرید گلیم دستباف، خرید گبه و انواع قالیچه می‌تواند نقش مهمی در گرما و رنگ بخشیدن به دکور خانه ایفا کند و باعث شود تا دکوراسیون خانه شما چیزی فراتر از خانه‌های دیگر باشد. آشنایی با فرش ایرانی و معرفی انواع آن، بسیار اهمیت دارد تا این فرش در بالاترین کیفیت خود خریداری شود و به‌این‌ترتیب اثری نفیس و ارزشمند جلوه‌گر محیط خانه شما گردد.
برای افزایش اطلاعاتتان، گالری جریان پیشنهاد می‌کند که مقالات زیر را مطالعه نمایید:
- آشنایی با فرش دستبافت تبریز
- تفاوت فرش و گبه با گلیم چیست؟
- نحوه رفو کردن فرش دستباف در منزل
