آشنایی با صنایع دستی ایران + معرفی انواع صنایع دستی
صنایع دستی جلوه ای از هنر، تاریخ و فرهنگ هر کشور هستند که می‌توانند دنیایی از زیبایی را با خود به ارمغان بیاورند. بهتر است بدانید بیشتر از 370 نوع صنایع دستی در ایران وجود دارد. ایران توانسته است به عنوان 8 کشور اول جهان که تولیدکننده صنایع دستی در جهان هستند، شناخته شود. اما این کشور در بحث صادرات قدرتمند عمل نمی‌کند و همین مسئله باعث شده است که مباحث زیادی در این مورد وجود داشته باشد. شاید بتوان گفت همه استان‌های کشور دارای صنایع دستی مخصوص خود هستند و افراد می‌توانند با توجه به سلیقه خود بهترین صنایع دستی را تهیه کنند.
انواع صنایع دستی
صنایع دستی دنیای بسیار پیچیده‌ای دارد و می‌تواند هویت فرهنگی هر شهر و کشور را نشان دهد. هر شهر به فراخور فرهنگ، آداب و جغرافیایی که دارد، صنایع دستی خاصی دارد و همین امر ویژگی‌ها و جذابیت آنها را دو چندان کرده است. حصیربافی، ترمه، ظروف مسی، میناکاری، فرش دستباف، رودوزی‌های سنتی، صنایع دستی سفالگری، صنایع دستی آبگینه، صنایع دستی چوبی، صنایع دستی نگارگری، نمدمالی و صنایع دستی چرم از انواع صنایعی هستند که شما می‌توانید آنها را خریداری کنید. هر کدام از این محصولات دنیایی از قدمت، تجربه و فرهنگ را در خود جای داده‌اند. به طور کلی، انواع صنایع دستی در حوزه‌های زیر قرار می‌گیرند:
- صنایع دستی بافت و نساجی
- صنایع دستی فلزی
- صنایع دستی سفالگری
- صنایع دستی چاپ سنتی
- صنایع دستی چرمی
- صنایع دستی چوبی
صنایع دستی گیلان و مازندران
صنایع دستی استان گیلان و مازندران زیبایی خاصی دارند و رنگ و بویی از فرهنگ و طبیعت این دو استان را در خود منعکس می‌کنند. بیشتر افراد زمانی که به شمال کشور سفر می‌کنند خرید ظروف سفالی و حصیری را در اولویت خریدهای خود قرار می‌دهند؛ زیرا این محصولات نه‌تنها کاربردی هستند، بلکه می‌توانند نقش مهمی در زیباتر کردن دکوراسیون خانه و آشپزخانه ایفا کنند. انواع صنایع دستی گیلان و مازندران به شرح زیر هستند:
- حصیربافی
- سفالگری
- گلیم بافی
- جاجیم بافی
- چموش دوزی
- رشتی دوزی
- چادر شب بافی
صنایع دستی استان خراسان
خراسان یکی از بزرگ‌ترین استان‌های کشور ایران است که دارای صنایع دستی بسیار متفاوت و زیبایی است. خرید قالی و نمد این استان معمولا در سبد سوغات افراد قرار دارد. آثار صنایع دستی استان خراسان به شرح زیر هستند:
- قالی بافی
- سفالگری
- نمدمالی
- شعربافی
- فیروزه تراشی
- سنگ تراشی و قلم زنی
- پوستین دوزی
صنایع دستی استان آذربایجان شرقی
استان آذربایجان شرقی یکی از استان‌هایی است که تنوع بالایی در صنایع دستی خود دارد و می‌تواند احساسات افراد را برانگیخته کند. افرادی که به این استان سفر می‌کنند، معمولا خرید محصولات سوزن دوزی شد، خرید فرش و انواع حجاری را در برنامه خود قرار می‌دهند. انواع صنایع دستی استان آذربایجان شرقی به شرح زیر هستند:
- قالی بافی
- پارچه بافی
- رودوزی و بافتنی
- سوزن دوزی
- آثار چرمی
- آثار حجاری
صنایع دستی استان آذربایجان غربی
اگر به شهرهای استان آذربایجان غربی سفر کنید، می‌توانید هنر قالی بافی و گلیم بافی را به خوبی در این شهر مشاهده کنید. برخی از صنایع دستی که در این شهر مورد توجه قرار دارند و دل هر توریستی را می‌برند، به شرح زیر هستند:
- قالی بافی
- گلیم بافی
- ریزه کاری چوب و منبت کاری
- رنگ رزی و چاپ‌های سنتی
- رودوزی
صنایع دستی استان قم
قم یکی از استان‌هایی است که صنایع دستی آن بسیار شناخته‌شده است. این شهر دارای پیشینه بسیار قوی است و به دلیل بافت کویری و عدم فعالیت‌هایی مانند دامداری و کشاورزی، فروش صنایع دستی به روشی برای کسب درآمد تبدیل شده است. از صنایع دستی استان قم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قالی دستباف
- خر مهره
- معرق کاری
- کاشی‌کاری
- خراطی چوب
- منبت کاری
- تولید منسوجات سنتی
- مرواربافی
- گیوه بافی
- سفالگری
- مهر و تسبیح
صنایع دستی استان یزد
استان یزد یکی از مقاصد اصلی گردشگران داخلی و خارجی محسوب می‌شود که به دلیل بافت تاریخی و طبیعت خاص و منحصر به فرد، افراد بسیاری را برای بازدید به‌سوی خود می‌کشاند. صنایع دستی استان یزد بسیار معروف و شناخته شده هستند. خرید ترمه در میان مسافرانی که به این استان سفر می‌کنند بسیار رایج است. از صنایع دستی یزد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فرش و قالی دستباف
- ترمه
- زیلو
- دارایی بافی
- قلم‌زنی
- کاشی
- گیوه بافی سفال و سرامیک
- شعر بافی و شمد یزدی
- پارچه‌های زری
- خوراکی‌های خوشمزه نظیر باقلوا، قطاب، نقل، نام برنجی
صنایع دستی استان اصفهان
اصفهان یکی از زیباترین استان‌های کشور ایران است که به دلیل جاذبه‌هایی که در خود دارد، به یک استان بسیار خاص و منحصر به فرد در میان ایرانیان تبدیل شده است و افراد زیادی نیز در سراسر دنیا به این شهر سفر می‌کنند. تولید صنایع دستی در این استان قدمت بالایی دارد. آثار صنایع دستی اصفهان به دلیل ظرافت کار هنرمندانه‌ای که بر روی آنها صورت گرفته است، ارزش بالایی دارند. آثار صنایع دستی این استان به شرح زیر هستند:
- آثار مسگری
- قلم زنی
- میناکاری
- خاتم کاری
- پارچه‌های قلمکار
- ترمه اصفهان
- فیروزه کوبی
- نقره و ملیله کاری
- قلمدان سازی
- قالی‌بافی
- نگارگری اصفهان
- معرق کاری
- منبت کاری
صنایع دستی استان کردستان
کردستان یکی از استان‌های غربی ایران است که مردمش صنایع دستی متعددی را تولید می‌کنند و روشی برای امرار معاش نیز به شمار می‌رود. لباس کردی یکی از اصلی‌ترین صنایع دستی این استان است و از دیگر آثار صنایع دستی استان کردستان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کلاش بافی
- شال‌بافی
- موج بافی
- گلیم بافی
- قالی کردستان
- نمد مالی
- جاجیم بافی
- گیوه چاروق
صنایع دستی استان کرمانشاه
صنایع دستی استان کرمانشاه که نزدیکی زیادی با شغل دامپروری این شهر دارد، در میان گردشگران بسیار محبوب هستند و از مهمترین صنایع دستی این شهر می توان به چرم سازی، نمد مالی، گلیم و جاجیم بافی از جمله صنایع دستی اشاره کرد. صنایع دستی دیگری که در کرمانشاه می‌توانید خریداری کنید، به شرح زیر هستند:
- گیوه بافی
- نمد مالی
- قالی بافی
- ارغوان بافی
- موج بافی
- پرده بافی
- قلم زنی
- چپغ بافی
صنایع دستی استان فارس
صنایع دستی استان فارس از قدمت بالایی برخوردار است و اصالت و طبع لطیف مردم این استان را به رخ می‌کشد. برخی از پرطرفدارترین صنایع دستی استان فارش به شرح زیر هستند:
- گبه بافی
- جاجیم بافی
- قالی بافی
- نمد مالی
- شیشه‌گری
- منبت کاری
- نقره کاری
- خاتم کاری
- سفالگری
صنایع دستی استان خوزستان
استان خوزستان دارای صنایع دستی مختلفی است که هر کدام قدمت بسیار طولانی دارند. این صنایع رنگ و بویی از فرهنگ و هویت مردم این منطقه را بازتاب می‌دهند. برخی از مهمترین صنایع دستی استان خوزستان به شرح زیر هستند:
- کپوبافی
- گلیم افشار خوزستان
- قالی‌بافی
- گیوه بافی
- احرامی بافی
- حصیر بافی
- خراطی
- عبا بافی
صنایع دستی استان هرمزگان
در استان هرمزگان، صنایع دستی بومی جایگاه خاصی در فرهنگ و سنت مردم این منطقه دارند. صنایع این منطقه معمولا توسط زنان تولید می‌شوند. خرید حصیربافی و گلابتون دوزی در بین مسافرانی که به این شهر سفر می‌کنند، رواج بسیار زیادی دارد. برخی از صنایع دستی استان هرمزگان به شرح زیر هستند:
- خوس دوزی
- بادله دوزی
- سوزن دوزی
- خرسک بافی
- چادر شب بافی
- چنته بافی
- قالی بافی
صنایع دستی استان سیستان و بلوچستان
استان سیستان و بلوچستان اصیل‌ترین و قدیمی‌ترین صنایع دستی ایران و جهان را در دل خود جای داده است که یکی از برجسته‌ترین آنها سفال «کلپورگان» است. سفال این روستا قدمت ۷۰۰۰ ساله دارد و همین امر باعث شده است تا روستای کلپورگان در سال ۱۳۹۶ به‌عنوان اولین روستای صنایع دستی جهان ثبت جهانی شود. صنایع دستی سیستان و بلوچستان تنوع بالایی دارند که از مهمترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خامه دوزی یا خمک دوزی
- سوزن دوزی بلوچ
- حصیر بافی
- گلیم بافی
- قالی بافی
- سفال کلپورگان
- سکه دوزی بلوچ
- قیچک سیستان
- چادر بافی
- خراطی
پرطرفدارترین صنایع دستی ایران
برخی از صنایع دستی در ایران طرفداران زیادی دارند و زمانی که صحبت از خرید صنایع دستی می‌شود، افراد تمایل دارند در ابتدا یکی از این محصولات را خریداری کنید. ظروف میناکاری ، خاتم کاری ، پته دوزی ، فیروزه کوبی ، قلم زنی، ملیله کاری و گلیم بافی از جمله صنایعی هستند که فارغ از پیشینه تاریخی و فرهنگی، می‌توانند به عنوان یک المان در دکوراسیون مورد استفاده قرار گیرند.
تاریخچه صنایع دستی ایران
بر اساس شواهد تاریخی و مستندات باستان شناسی، اولین تمدن‌ها در ایران حدود 10 تا 12 هزار سال گذشته شکل گرفتند و می‌توان گفت که صنایع دستی ایرانی نیز در همان سال‌ها به وجود آمدند. در نواحی شمال ایران، در حدود 6 هزار سال پیش، مردمانی زندگی می‌کردند که دارای داس سنگی بودند و صنایع مختلفی را خلق می‌کردند. ظروف سفالی قدمتی بسیار قدیمی در ایران دارند و توانسته‌اند ثبت جهانی شوند. عصر فلز نیز باعث به شد که فلز جای سنگ را بگیرد و به یک ارکان مهم در صنایع دستی تبدیل شد. با گسترش استفاده از فلز، زیورآلات و ظروف فلزی ساخته شده‌اند که هر یک فرهنگ خاصی را در دل خود دارند.
قدیمی ترین صنایع دستی ایران
ظروف سفالی قدیمی‌ترین صنایع دستی ایران هستند که در ایران وجود دارند. لالجین، شهری در استان همدان است که به دلیل سفالگری و صنایع دستی خود شهرت جهانی دارد.
گرانترین صنایع دستی ایران
میناکاری یکی از صنایع دستی ایران است که قدمتی 5000 هزار ساله دارد و توانسته است عنوان گرانترین صنایع دستی ایران را داشته باشد. برای خلق ظروف میناکاری استادکاران باید مهارت بسیار زیادی داشته باشند و آنها را با دقت و ظرافت بسیار زیاد خلق کنند. ترکیب رنگ‌ها در میناکاری بسیار خلاقانه است و همین امر باعث شده است که این ظروف چشم هر بیننده‌ای را به سمت خود جلب کنند.
قیمت صنایع دستی ایران
قیمت صنایع دستی ایران به نوع کار و زحمتی که برای آن کشیده می‌شود، بستگی دارد. همچنین، متریالی که در ساخت صنایع دستی به کار می‌رود، بر قیمت آن اثرگذار است. همین امر باعث شده است که قیمت این صنایع از چند صد هزار تومان تا چندین میلیون تومان متغییر باشند.
سخن پایانی
ایران یکی از کشورهایی است که صنایع دستی بسیار زیادی دارد و هر کدام از این صنایع اصالت و شکوه زیادی را در خود جای داده‌اند. تقریبا هر یک از شهرهای ایران دارای صنایع دستی خاصی هستند که با توجه به فرهنگ و مواد طبیعی که در آن شهرها وجود دارند، ساخته می‌شوند.
